1-мавзу. Мулк ва баҳолаш ҳақида умумий тушунчалар

Статистик таҳлил усули. Кўчмас мулк нархининг унинг тавсифлари ҳолати ва сифатига математик боғлиқлигини аниқлаш учун бозор ахборотларини статистик таҳлил қилиш ҳозирги кунда кўчмас мулкнинг бозор баҳосини аниқлаш амалиётида оммалашиб бормоқда. Бу эса маълумотлар ишончлилигининг ортиши, улар ҳажмининг кенгайиши, шунингдек, кўчмас мулк бозоридаги асосий тенденцияларни ифодаловчи умумлаштирувчи маълумотларнинг босма ва электрон манбааларда пайдо бўлишининг кенгайиши ҳисобига кўчмас мулк бозори фаоллигининг ортиши ҳамда информацион таъминотнинг сезиларли даражада яхшиланиши билан изоҳланади.
Шундай қилиб, математик боғлиқликни аниқловчи информацион асосни ташкил қилувчи ахборот сифатининг сезиларли даражада яхшиланиши ҳақида гапириш мумкин.
Баҳолаш фаолиятида кўпроқ бозор ахборотларининг статистик таҳлилидан фойдаланилади. Баҳолашда энг кўп қўлланиладиган таҳлил бу корреляцион — регрессион таҳлилдир. Бу усул яхши ахборотлар базаси мавжуд бўлган шароитда аниқ натижалар олиш имконини беради. Регрессион таҳлилнинг самарадорлиги таққослаш элнментлари ёки нархга таъсир қилувчи омиллар сони билан чекланади. Битимда қанчалик кўп омиллар намоён бўлса, ахборотлар базаси шунчалик катта бўлиши керак.
Нархнинг объект параметрларига боғлиқлиги қуйидаги функциялардан бири билан аниқланиши мумкин:

• 
  чизиқли;
  
• 
  даражали;
  
• 
  логарифмли;
  
• 
  экспоненциал.
  

Объектнинг бозор баҳосини аниқлаш бўйича масалаларни ечиш учун логарифмли ва экспоненциал боғлиқликлар қўл келади. Ушбу боғлиқликлар қарама – қарши тенденцияларни акс эттиради, яъни логарифмли боғлиқлик кўрилаётган параметрнинг ортиши билан нархи кўтариладиган объектлар учун мос келса, экспоненциал боғлиқлик нархнинг тескари реакциясини ифодалайди. Аммо бу боғлиқликларнинг ўзаро ўхшаш жиҳати мавжуд. Параметр ўзгаришининг маълум кесимида нарх жадал ўзгаради, параметр катталигининг кейинги ўсиши функциянинг адекват ўзгариши билан кечмайди. Боғлиқликнинг таклиф қилинадиган шакли кўчмас мулк нархининг тавсифлар ўзгаришига бўлган реакциясига максимал даражада мос келади. Масалан, ер участкаларининг марказдан узоқлашганлиги уларнинг нархини камайтиради, аммо қийматга масофанинг максимал таъсири 30 – 50 км чегарасида кузатилади, сўнг таъсир даражаси сезиларли даражада камаяди.