|
Klassik iqtisodiy nazariya; Keyns iqtisodiy nazariyasi; J.-B. qonuni. Ekish; narx va ish haqi egiluvchanligi, muvozanat chiqishi.
ADABIYOT
^
4-MAVZU. ISTE'MOL, TEJASH VA MILLIY IQTISODIYOTGA INVESTITSIYALAR. ANIMATOR NAZARIYASI
ASOSIY MAVZULAR
1. Iste'mol va tejash. Iste'mol qilish va tejash uchun o'rtacha va chegaraviy moyillik.
2. Investitsiyalar va ularning funktsional roli. Teng omonat va investitsiyalar muvozanatli o'sishning asosi sifatida.
3. multiplikator nazariyasi. Sarflash paradoksi.
1. D. Keynsning makroiqtisodiy muvozanat modeli ishlab chiqarishga, tovarlar va xizmatlarni etkazib berishga, shuningdek bandlik darajasini oshirishga rag'batlantiruvchi ta'sir ko'rsatuvchi samarali talabni taklif qiladi. Yalpi talab uning eng umumiy ko'rinishida iste'mol talabiga va investitsiya talabiga bo'linadi. Keynsning so'zlariga ko'ra, daromad iste'mol va tejashning asosiy hal qiluvchi omili hisoblanadi. Iste'mol xarajatlarining daromadga nisbati deyiladi iste'mol funktsiyalari. Omonatlarning daromadga nisbati deyiladi tejash funktsiyasiBu iste'mol funktsiyasining hosilasidir.
Iste'mol tejash singari, sub'ektiv omilga - odamlarning iste'mol qilish va tejashga moyilligiga, ob'ektiv omillarga - daromad darajasi va uning taqsimlanishiga, to'plangan boylikka, narx darajalariga, soliqqa tortishga va boshqalarga bog'liq. Iste'mol va tejash, shuningdek, iste'mol qilishning eng yuqori darajasiga bog'liqdir ( MPC) va tejash ( Mps).
,
Qayerda: bilan - iste'mol xarajatlari o'sishi;
- daromadlarning o'sishi.
,
Qayerda: s - omonatlarning ko'payishi;
- daromadlarning o'sishi.
Iste'mol qilishning o'rtacha moyilligi ( ARS) iste'mol tovarlari va xizmatlarga sarflangan daromadning ulushi.
,
Qayerda: bilan - iste'mol xarajatlari qiymati;
- daromad miqdori.
Saqlash uchun o'rtacha moyillik ( APS) tejashga sarflangan daromadning ulushi.
,
Qayerda: s - tejash miqdori;
- daromad miqdori.
Agar v+s= , ya'ni umumiy daromad iste'mol va tejashga bo'linadi, keyin c +s= .
Shu yerdan Mps+MPC=1.
2. Keyns investitsiyalarni yalpi talabni rag'batlantirishning asosiy omili deb hisoblaydi. Investitsiyalar deganda ishlab chiqarish va kapital tovarlarga sarflanadigan xarajatlar tushuniladi. Investitsiyalar dinamikasini belgilovchi omillar - kutilayotgan daromadlilik darajasi, real foiz stavkasi, soliqqa tortish darajasi, texnologik o'zgarishlar, asosiy kapital va daromadlardir.
Muhim rol o'ynaydi, Keynsning so'zlariga ko'ra, sub'ektiv omil investitsiyalarga moyillik va tadbirkorlarning sarmoya kiritishga bo'lgan qaroridir.
Investitsiyalarga bo'lgan talab egri chizig'i foiz stavkasi va investitsiya tovarlarining umumiy qiymati o'rtasidagi teskari bog'liqlikni ko'rsatadi. (8-rasmga qarang)
P
d . Keynsning makroiqtisodiy modelidagi muvozanatga tejash va investitsiyalar teng bo'lganda erishish mumkin, chunki jamg'arma daromad minus iste'moliga teng va investitsiyalar umumiy talab minus iste'moliga teng. Agar tejash investitsiyalarga teng bo'lmasa, unda investitsiyalarning bir qismi inventarizatsiyaga, ko'payishi yoki kamayishiga o'tadi, bu nomutanosiblikka olib keladi.
3. Keyns nazariyasida multiplikator tushunchasi muhim rol o'ynaydi. D. Keyns tekshiradi multiplikator ( K M ) investitsiyalarning o'sishi va daromadlarning o'sishi o'rtasidagi bog'liqlikni ifodalovchi ko'rsatkich sifatida.
,
Qayerda: ^ YaMM - yalpi ichki mahsulotning o'sishi;
Men - investitsiyalarning ko'payishi.
Investitsiyalarning o'sishi bilan Yalpi ichki mahsulot bir necha baravar ko'payishi mumkin va, aksincha, investitsiya xarajatlarining kamayishi Yalpi ichki mahsulotning sezilarli darajada pasayishiga olib kelishi mumkin. D. Keynsning nazariyasi davlat tomonidan investitsiyalarni rag'batlantirishni o'z ichiga oladi va shu bilan ishlab chiqarish va bandlikning o'sishiga sabab bo'ladi.
Investitsiyalarning o'sishi natijasida YaMMning o'sishi shaxsiy iste'mol va jamg'armalarga bo'linadi. Ko'paytirgich va iste'molning o'sishi to'g'ridan-to'g'ri nisbatda. Tejamkorlarning ko'payishi va ko'payishi teskari proporsionaldir.
.
Do'stlaringiz bilan baham: |
