1-mavzu: Menejmentning nazariy asoslari

Boshqaruv usullari

• Boshqarish usullari boshqarish faoliyatining asosiy mazmuni ifoda etadi.
• Boshqaruv usullari ishchi jamoalari oldiga qo‘ygan vazifalarni o‘z vaqtida, yuqori sifatli qilib bajarilishini ta’minlash uchun ularga nisbatan ko‘riladigan chora-tadbirlarni va ta’sirchan usullarni qo‘llanilishini bildiradi.
• Ishlab chiqarish boshqaruvida qo‘llaniladigan barcha usullar o‘zaro uzviy bog‘liq bo‘lib, ular bir-birini to‘ldiradi.
• Boshqaruv usullari o‘zining tavsifiga ko‘ra: iqtisodiy; tashkiliy-ma’muriy, ijtimoiy-ruhiy bo‘lishi mumkin.

Boshqaruv usullari

1. Iqtisodiy usullar

• Boshqarishning bu usuli xodimlar va mehnat jamoalarining moddiy manfaatlariga asoslangan bo‘lib, davlat, jamoat va har bir xodimning manfaatlarini bir-biri bilan uzviy bog‘lanishiga imkon yaratadi.
• Ishlab chiqarishning iqtisodiy usullariga tannarx, narx, foyda, rentabellik, xo‘jalik hisobi, moddiy rag‘batlantirish fondi kiradi.

Iqtisodiy boshqaruv usullarining asosiy vazifasi ishlab chiqarishda har bir mahsulot birligiga sarflanadigan xarajatlar miqdorini kamaytirishga imkon beruvchi xo‘jalik mexanizmlarining yangi usullarini vujudga keltirish va undan samarali foydalanishdir.

• Iqtisodiy boshqaruv usullarining asosiy vazifasi ishlab chiqarishda har bir mahsulot birligiga sarflanadigan xarajatlar miqdorini kamaytirishga imkon beruvchi xo‘jalik mexanizmlarining yangi usullarini vujudga keltirish va undan samarali foydalanishdir.
• Xo‘jalik mexanizmi negizini uchta asosiy masala: ishlab chiqarishni boshqarish, rejalashtirish va rag‘batlantirish tashkil etadi.

2. Tashkiliy-ma’muriy boshqaruv usullari

• Boshqarishning bu usuli yakkaboshchilik munosabatlari — intizom va mas’uliyatga asoslanadi.
• Tashkiliy-ma’muriy ta’sir ko‘rsatish — bu boshqaruvning aniq boshqarilayotgan obyektga yoki shaxslarga qaratilgan majburiy tavsifidagi to‘g‘ridan-to‘g‘ri ma’muriy ko‘rsatmalaridir.