1-Мавзу. Макроиқтисодиёт фанининг предмети, мақсади ва вазифалари

3. «Кейнс хочи». Ишлаб чиқариш ҳажмининг мувозанат даражасига эришиш механизми.

• Ҳақиқий ишлаб чиқариш (Y2) мувозанат даражадан (Y0) кам бўлган вазиятда, истеъмолчилар талаби тўлиқ таъминланмаётганини (АD>AS) кўрамиз. Ортиқча талаб фирмаларда товарлар заҳирасининг камайиши ҳисобига қондирилади. Натижада, ЯИМ Y2 дан Y0 га қараб ўсади ва яна АD=AS тенглигига эришилади. Бу эса Е=Y ва I=S айниятларга эришилганлигини билдиради.

3. «Кейнс хочи». Ишлаб чиқариш ҳажмининг мувозанат даражасига эришиш механизми.

• Миллий ишлаб чиқаришнинг мувозанат ҳолати (Y0), ялпи харажатлар компонентларининг ҳар бирининг (истеъмол, инвестиция, давлат харажатлари, соф экспорт) ўзгариши натижасида тебраниши мумкин. Ушбу таркибдаги бирорта омил миқдорининг ўсиши режалаштирилган харажатлар эгри чизиғини юқорига суради ва аксинча камайиши пастга сурилишига олиб келади.

4. Автоном харажатлар мультипликатори.

• Автоном харажатларнинг 1 бирликга ўсиши мулътипликатор самараси ҳисобига ялпи даромадларнинг 1 бирликдан кўпроқ миқдорга ошишига олиб келади.
• Автоном харажатлар мулътипликатори мувозанатли ЯИМ ўзгаришининг автоном харажатларни ўзгаришига нисбатини кўрсатади:
• m = ΔY /ΔА:
• Бу ерда: m - автоном харажатлар мулътипликатори;
• ΔY – мувозанатли ЯИМнинг ўзгариши;
• ΔА – автоном харажатларнинг Y ўзгаришига боғлиқ бўлмаган ўзгариши.

4. Автоном харажатлар мультипликатори.

• Мультипликатор - ялпи даромадлар автоном харажатларининг дастлабки ўсиши (камайиши)дан неча марта ортиқ ўсганлигини (камайганлиги) кўрсатади.
• Автоном истеъмол ΔСа миқдорга ўсса, бу ялпи харажатлар ва даромадлар (У) нинг ўша миқдорда купайишига олиб келади. Ушбу холат ўз навбатида истеъмолнинг иккинчи марта (даромадлар ошиши ҳисобига) МРС х ΔСа миқдорда ўсишига олиб келади. Кейинчалик ялпи харажатлар ва даромадлар МРСхΔСа миқдорда яна ўсади. Шундай қилиб, «даромад-харажат» кўринишидаги доиравий айланиш жараёни куйидагича давом этади.
• ΔСа↑ >AD↑Y↑C↑AD↑Y↑C↑AD↑Y↑ ва ҳоказо.