1-mavzu: loyihalarni boshqarishning mohiyati (2-soat)

1.3 Loyiha va investitsiyalarni boshqarishning oʻzaro bogʻliqligi

Mamlakatimizda amalga oshirilayotgan keng koʻlamli dasturiy maqsadlarni boshqarish usulini oʻz ichiga olgan har qanday qayta qurish jarayonini tartibga solishning tasdiqlangan vositasi boʻlib, unga muvofiq qator davlatlararo, mintaqaviy, tarmoq va ob’yektlarga moʻljallangan maqsadli dasturlar yaratildi. Ularning har biri oʻzaro bogʻliq boʻlgan kompleks (resurslar, atamalar va ijrochilar uchun) loyihalaridir. Ularning amalga oshirilishi loyihani boshqarish konsepsiyasiga asoslangan (project management). Konsepsiyaning asosi loyihaga har qanday tizimning (masalan, korxonaning) boshlangʻich holatidagi vaqt va pul sarflashi bilan bogʻliq boʻlgan oʻzgarish sifatida qarashidir. Budjet va vaqt cheklovlari doirasida oldindan belgilangan qoidalarga muvofiq amalga oshiriladigan ushbu oʻzgarishlar jarayoni ushbu yangi sintetik fanning mohiyatini tashkil etadi. Bunday yondashuv iqtisodiyot va boshqaruvdagi barcha oʻzgarishlarni investitsiya loyihalari tizimiga, ularni boshqarishni esa investitsiyaviy boshqaruvga olib borishga imkon beradi (shuningdek, investitsiyalarni boshqarish ham deb aytadilar).

Zamonaviy sharoitda loyihalarni boshqarish usullar va vositalar toʻplami investitsiyalarni boshqarishning yuqori samaradorli metodologiyasini oʻzida aks ettirib, quyidagilarga imkon beradi.

• 
  investitsiyalar bozorini tahlil qilish va uning investitsion portfelini shakllantirish, uni rentabellik, xavf va likvidlik mezonlari boʻyicha baholash;
  
• 
  xavf omillari va noaniqliklarni hisobga olgan holda investitsiyalar samaradorligini baholash;
  
• 
  investitsiya resurslariga boʻlgan ehtiyojni baholash, qarzga olingan va qarz mablagʻlaridan foydalanishning maqsadga muvofiqligini baholash bilan kompaniya investitsion resurslarini shakllantirish strategiyasini ishlab chiqish;
  
• 
  muayyan loyihalarning investitsion jozibadorligini tanlash va baholash;
  
• 
  individual moliya vositalarining investitsion sifatini baholash va eng samarali vositalarni tanlash;
  
• 
  muayyan investitsiya loyihalari va dasturlarini amalga oshirishni rejalashtirish va tezkor boshqarish;
  
• 
  xaridlar va ta’minot tartibini shuningdek, loyiha sifatini boshqarishni tashkil
  

etish;

• 
  investitsion jarayonni samarali amalga oshirishni, shu jumladan oʻzgarishlarni boshqarish va samarasiz loyihalarni oʻz vaqtida yopish (ayrim moliyaviy vositalarni sotish) va kapitalni qayta investitsiyalash boʻyicha qarorlar tayyorlash;
  
• 
  loyihani tugallashni tashkil etish, koʻpincha loyihaning umuman bajarilishiga salbiy ta’sir koʻrsatadigan investitsiya boshqaruvining psixologik aspektlarini toʻliq hisobga olish.