1-Mavzu. Kursning maqsadi va vazifalari. Yerning shakli va o’lchamlari (2 soat) Reja

Tartib	Olimning familiyasi	Er ellipsoidini hisoblab chiqargan yili	Ellipsod katta yarim o’qi (a) ning uzunligi. m.
qutublarning siqiqligi
1.	Delombr (frantsuz)	1800	6 375 653	1:334.4
2.	Bessel’ (nemis)	1841	6 377 397	1:299.15
3.	Hayforld (AQSH)	1909	6 378 388	1:297.00
4.	Krasovskiy (SSSR)	1940	6 378 245	1:298.30

Yerning dumoloqligini o’lchash natijalariga ta`siri.
Erning tabiiy yuzasi juda murakkab bo’lib geodezik o’lchash natijalarini matematik jihatdan qayta ishlashda ular ma’lum uslubda ellipsoid yuzaga proektsiyalanadi. Masalan; Erning tabiiy yuzasida biror masofa o’lchansa, (turli geodezik masalalarni echish uchun) bu masofaga tuzatish kiritilib, referents-ellipsoid yuzaga proektsiyalanadi. SHunda erning tabiiy yuzasidagi masofa (D) ning ellipsoid yuzasidagi gorizantal praektsiyasi (d) hosil bo’ladi.

Er yuzasidagi birorta nuqtaning planli proektsiyasi deganda bu nuqtaning o’rni emas, balki er ellipsoidi yuzidagi o’rni tushuniladi.

Er ellipsoidining malum qismini yassi deb qabul qilish mumkin bunda, Erning sferikligi (dumoloqligi) e’tiborga olinmay, nuqtaning tik chiziqlar vositasida tekislik deb qabul qilingan sathiy yuzaga tushuniladi.

Agar Er yuzasidagi 2 ta nuqta orasidagi masofa joyda 20 km ga teng bo’lsa uning hatoligi 1.64 sm ga yoki ga teng bo’ladi. Bu karta tuzish va o’zoq bo’lmagan masofalarni o’lchashda unga ta’sir qilmaydi. SHuning uchun Er yuzasining 20h20 km kattalikdagi qismini tekislik deb qabul qilish mumkin.

1 W. Schofield M. Breach. Engineering Surveying. Oxford, Elsevier, 2007

2 Sesostris (yunoncha Rírít) - Gerodotning so'zlariga ko'ra Evropaning ayrim qismlariga harbiy ekspeditsiyani boshqargan qadimgi Misr shohining ismi.

3 Charles D. Ghilani, Paul R. Wolf. Elementary od surveying. An introduction to geomatics, New Jersey, Pearson, 2012