|
Dars turi; yangi tushuncha va bilimlarni shakllantiruvchi.
Dars tipi; aralash,ananaviy.
Darsda foydalanadigan jihozlar; 5- sinf darsligi, tarqatma materiallar, qo`shimcha ma`lumotlar, internet ma`lumotlari qog’ozlar va marker.
Darsning borishi;
I Tashkiliy qisim. Salomlashish, sinf davomatini aniqlash, psixologik muhit yaratish.
II O’tilgan mavzuni so`rash.
O’tilgan mavzuni so`rashda foydalanishda interfaol usullar.
III Yangi mavzu bayoni.
Bola huquqlari to‘g‘risida konvensiya — bolalar huquqi to‘g‘risidagi xalqaro huquq normalari kuchiga ega bo‘lgan hamda kelajakka qaratilgan eng to‘la va birinchi hujjat. BMT Bosh Assambleyasi tomonidan 1989 yil 20 noyab.da bir ovozdan qabul qilingan. Konvensiya 1959 yilda qabul qilingan Bola huquqlari deklaratsiyasi qoidalarini rivojlantiradi. Deklaratsiya „Insoniyat o‘zida mavjud bo‘lgan eng yaxshi narsalarning hammasini bolalarga berishga majbur“ deb eʼlon qilgan edi. Konvensiya esa ushbu Deklaratsiya va boshqa xalqaro hujjatlardagi bolalar huquqlari to‘g‘risidagi qonunlarni o‘zida mujassamlashtirgan.Bola huquqlari toʻgʻrisida konvensiya t. k. dunyoning barcha mintaqalaridagi xalklar uchun teng ahamiyatga ega, asosiy maqsadi bolalar manfaatlarini mumkin qadar himoya qilishdan iborat. U muqaddima, 3 qism, 54 moddadan iborat. Konvensiyaga asosan agar milliy qonunlarda balog‘at yoshi birmuncha erta belgilangan bo‘lmasa, 18 yoshga to‘lmagan har qanday shaxs bola hisoblanadi.Bola huquqlari toʻgʻrisida konvensiya t. k. insonning fuqarolik, siyosiy, iqtisodiy, ijtimoiy va madaniy huquklari yig‘indisidan iborat. U bolalar o‘zining axloqiy, aqliy va ruhiy qobiliyatlarini erkin rivojlantirishi uchun boshqa narsalardan tashqari sog‘lig‘i va atrof muhitning xavfsizligi, tibbiy yordamga ega bo‘lish va ovqatlanish, kiyim-kechak, turarjoy xususidagi minimal normalar bilan taʼminlanishi zarurligini talab etadi. Konvensiyaga kura, bola o‘zining kamol topishida o‘zi faol ishtirok etish, o‘z fikrini bayon qilish huquqiga ega, bu esa uning hayotiga oid masalalarni hal etishda hisobga olinishini taʼminlaydi. Konvensiya bolaning yashash va sog‘lom rivojlanish huquqiga, farzandlikqa olish bilan boglits huquqqa, noraso bolalar va qochoq bolalar, shuningdek huquqbuzarlik sodir etgan bolalarning huquqlariga oid qoidalarni oʻz ichiga oladi, bolalarga gʻamxoʻrlik qilish va ularni himoya qilishda oila va otaonaning birinchi darajali roli, bolalarga yordam koʻrsatish borasidagi majburiyatini tan oladi. Bolalarni kamsitmaslik — Konvensiyaning muhim tamoyillaridan hisoblanadi. Bolalar irqi, tanasining rangi, jinsi, tili, dini, siyosiy yoki boshqa eʼtiqodi, millim, etnik yoki ijtimoiy kelib chiqishi, mulkiy holati, sogʻligʻining ahvoli otaonasi yoki qonuniy vasiysi yoxud qandaydir boshqa holatlardan qati nazar, bironbir kamsitishlarsiz oʻz huquqlaridan foydalanishi kerak. Bola huquqlari toʻgʻrisida konvensiya t. k. 1990 yil 2 sentabrda kuchga kirgan. Unga Oʻzbekiston Respublikasi 1992 yil 9 dek.da qoʻshilgan. Konvensiyani ratifikatsiya qilgan yoki unga qoʻshilgan davlatlar uni bajarish yuzasidan tadbirlar boʻyicha Bola huquqlari qoʻmitasiga muntazam ravishda milliy maʼruzalar yuborib turadi. Oʻzbekiston Respublikasida ushbu Konvensiyani bajarish boʻyicha birinchi milliy maʼruza 1997 yilda tayyorlandi.
Mamlakatimiz mustaqillikka erishganidan so‘ng ratifikatsiya qilingan dastlabki xalqaro-huquqiy hujjatlardan biri Bola huquqlari to‘g‘risidagi konvensiya bo‘ldi. 1992 yilda Konvensiyaga qo‘shilgach, O‘zbekiston Respublikasi bola huquqlari va erkinliklarini ta’minlash bo‘yicha qator xalqaro-huquqiy majburiyatlarni o‘z zimmasiga oldi. Bundan tashqari, Konvensiya qoidalariga muvofiq, O‘zbekiston Respublikasi BMTning Bola huquqlari qo‘mitasiga muntazam ravishda Konvensiya qoidalarini bajarish yuzasidan davriy hisobotlarni taqdim etadi.
Milliy ma’ruzalarni ko‘rib chiqish natijalari bo‘yicha BMTning Bola huquqlari qo‘mitasi yakuniy kuzatishlarni ishlab chiqqan bo‘lib, unda davlat tomonidan e’tibor qaratilishini talab etuvchi sohalar ko‘rsatilgan va O‘zbekiston Respublikasida bola huquqlarini ta’minlash tizimini yanada takomillashtirish bo‘yicha tavsiyalar berilgan. 2001 yilda O‘zbekiston Respublikasi hukumati BMTning Bola huquqlari qo‘mitasi tavsiyalarini bajarish bo‘yicha milliy harakat rejasini ishlab chiqdi va qabul qildi. Mazkur Harakat rejasi bola huquqlarini amalga oshirish sohasidagi qonunchilikning qayta ko‘rib chiqilishini nazarda tutgan.
Shu munosabat bilan 2007 yil 1 dekabrda O‘zbekiston Respublikasi Oliy Majlisi Senatining o‘n ikkinchi yalpi majlisida Oliy Majlis Qonunchilik palatasi tomonidan qabul qilingan “Bola huquqlarining kafolatlari to‘g‘risida”gi O‘zbekiston Respublikasi Qonuni ma’qullanib, 2008 yil 8 yanvarda kuchga kirdi.
Qonunning asosiy maqsadi bola huquqlari sohasidagi munosabatlarni huquqiy jihatdan tartibga solish mexanizmini takomillashtirish yo‘li bilan bolalarni, shu jumladan yetim bolalarni va ota-ona qaramog‘idan mahrum bo‘lgan bolalarni ijtimoiy va huquqiy himoya qilishning amaldagi tizimi samaradorligini oshirishdan iboratdir.
“Bola huquqlarining kafolatlari to‘g‘risida”gi qonunning o‘ziga xos xususiyati shundaki, u Bola huquqlari to‘g‘risidagi konvensiyada, O‘zbekiston Respublikasining Konstitutsiyasi va qonunlarida nazarda tutilgan bola huquqlarining barcha asosiy va qo‘shimcha kafolatlarini jamlagan tarzda mujassam etadi hamda mustahkamlaydi.
Do'stlaringiz bilan baham: |
