1-Mavzu: Kirish. Mehnatni muhofaza qilish fanining asosiy mazmuni, maqsadi va vazifalari

2. Qon ketganda birinchi yordam ko‘rsatish.

Qon oqishi turli xildagi shikastlanish, qon tarkibining o‘zgarishi va shu kabi holatlar natijasida tomir butunligi buzilganda ro‘y beradi. Qon oqishi deb, qon tomiridan (o‘zanidan) qonning chiqishiga aytiladi. Shikastlangan tomir turiga qarab qon oqishining quyidagi xillari ko‘proq uchraydi: arterial, venoz, kapillar.

Arterial qon oqish eng xavfli bo‘lib - bir necha minutdan keyin odam o‘lishi mumkin. Bu hol yirik qon tomirlari arteriyalar shikastlanganda yuz beradi.

Venoz - tananing qon tomirlari shikastlanganda yuz beradi.

Kapillar qon - qon oqishi eng mayda qon tomirlari-kapillarlar shikastlanganda yuz beradi (terining shilinishi, uncha chuqur bo‘lmagan jarohatlar, kesib olish va h.k).

Arteriyalardan qon ketishi o‘ta xavflidir. Chunki, bunda qisqa vaqt ichida organizmdan ko‘p qon oqib chiqadi. Arteriyalardan qon ketishi,chiqayotgan qonning, avvalo, qizil, qirmizi rangda bo‘lishi, uning xuddi favvoraday katta kuch zarb bilan tashqariga otilib chiqishi kuzatiladi. Venalardan qon ketganda arteriyadan farqli o‘laroq, rangi birmuncha to‘qroq bo‘lib, qon sekinlik bilan uzluksiz oqib turadi. Kapillarlardan qon ketishi teri, teri osti to‘qimasi va mushaklardagi mayda-mayda tomirlarning zararlanganida uchraydi. Kapillarlardan asta-sekinlik bilan qon sizib chiqqanida, jarohat yuzasi qip-qizil bo‘lib, tobora kengayib boradi. Parenximatoz qon ketishi ichki a’zolar:jigar, taloq, buyrak, o‘pka zararlanganida qayd etiladi. Bu holat ham, o‘z navbatida, inson hayoti uchun nihoyatda xatarli hisoblanadi.

Qon ketishi ichki va tashqi bo‘lishi mumkin. Tashqi qon ketishida teri qoplamalari va ko‘zga ko‘rinib turgan shilliq pardalardagi jarohat orqali yoki bo‘shliqlardan tashqariga qon chiqib, oqib turadi.

Ichki qon ketishida to‘qimalar, a’zolar yoki bo‘shliqlar ichiga qonga to‘la b oshlaydi. To‘qimalarga quyilgan qon ularning orasiga singib,uni shishirib, kengaytirib yuboradi, infiltrat yoki qontalash paydo bo‘ladi. Qon to‘qimalar ichiga bir tekis singmay, ul ami bir chetga surib qo‘yishi tufayli atrofi qon bilan

cheklangan bo‘shliq yuzaga kelsa, bu genatoma deyiladi. Shikastlangan odamning, ayniqsa, bir yo‘la har xil shikastlarga duchor bo‘lgan odamning birdaniga 1-2 litr miqdorida qon yo‘qotishi uning o‘limi bilan ham tugashi mumkin.