1-mavzu: Kirish. Immunologiya fani maqsadi va vazifalari, usullari va rivojlanish tarixi

Orttirilgan (moslashgan) immunitet 
hayot davomida tayyor immun faktorlarini olish 
orqali yoki mikroorganizmlarning antitelalari bilan IT hujayralarining faollashuvi natijaasida 
paydo bo’ladi. SHuning uchun u 
tabiiy 
hamda 
sun’iy 
bo’lib, ulardan har biri 
faol 
yoki 
passiv 
bo’lishi mumkin. 
Tabiiy faol immunitet 
qo’zg’atuvchilar bilan kontakt natijasida paydo bo’ladi (kasallikni 
boshidan kechirish yoki kasallik alomatlari namoyon bo’lmasdan kontaktga (aloqaga) kirishidan 
so’ng). 
Tabiiy passiv immunitet 
onadan yo’ldosh orqali (transplatsentar) yoki sut orqali tayyor 
himoya faktorlari – limfotsitlar, antitelalar, tsitokinlar va boshqalar o’tishi natijasida paydo 
bo’ladi. 
Sun’iy faol immunitet 
organizmga mikroorganizmlar yoki ularning substantsiyalari – 
antigenlar mavjud bo’lgan vaktsinalar va anatoksinlarni yuborishdan so’ng paydo bo’ladi. 
Sun’iy passiv immunitet 
organizmga tayyor antitelalar yoki immun hujayralarini 
kiritgandan so’ng paydo bo’ladi. Jumladan, bunday antitela immunlashtirilgan donor yoki 
hayvon qoni zardobida ham mavjud bo’ladi. 
Orttirilgan immunitet belgilari (o’ziga xosliklari): 

muayyan patogenga (bakteriya, virusga) xoslik; 

o’xshashlik o’ziga xos retseptorlarni tashuvchi xotiraning T- hamda V-immun 
hujayralari borligiga yoki antitelalarga xoslikka bog’liq; 

patogen bilan qaytadan aloqaga kirishganda kuchayib boradi; 

patogenga (allergiyaga) kuchli sezuvchanlik kuzatilishi mumkin; 

kasallikning klinik belgilari namoyon bo’lgan holda patogen bilan IT aloqaga 
kirishgandan so’ng paydo bo’ladi; zaruriy vaktsinalar yordamida harakatga kelishi mumkin. 
Immun javobi (reaktsiyasi) 
– bu barcha leykotsitlar hamda tabiiy immunitetning gumoral 
faktorlari uchraydigan patogenga ITning reaktsiyasining ayrim hollarda bo’lib turadigan 
holatidir. Odatda, u infekt (infektsiya) yoki boshqa turdagi antigenning kirib kelishidan 
boshlanib, yallig’lanish reaktsiyalari bilan xarakterlanadi, antitelalar hamda immunli T-
limfotsitlarning hosil bo’lishi bilan kechadi va antigenlarga 
immunologik xotiraning 
shakllanishi 
bilan yakuniga y e tadi. Ammo bunday to’liq immunitetli javob reaktsiyasi har doim ham 
rivojlana bormaydi; antigenlarga javob reaktsiyasi o’ziga xos bo’lmagan rezistentlik yoki 
o’ziga xos bo’lmagan immunitet – fagotsit darajasida tugaydi, 
agar u yetarli darajada samarador bo’lmasa.