1-mavzu: Kirish. Elektr o’lchash asboblari va elektr o’lchash bo’yicha asosiy ma’lumotlar. Kirish

B, S, W, ω -larning doimiy qiymatlarida chiqish kattaligi, ya’ni α - burilishi burchagi va kirish (o‘lchanayotgan) kattaligi, ya’ni I tok kuchi bilan chiziqli bog‘lanishdadir.
Buni analogli o'lchash asboblarida shkala tenglamasidan ham
bilishimiz mumkin. Tanlanayotgan asbobda o'zgartirish funksiyasi
chiziqli bo'lishi qaydnomalarni olishni osonlashtiradi, subyektiv xa-
toliklami esa kamaytiradi.
Bu funksiya u yoki bu sabablarga ko‘ra o‘z ko‘rinishini o‘zgartirishi mumkin. Masalan: tevarak haroratining o‘zgarishi natijasidagi o‘zgarishlar. Induktsiya qiymatiga tashqi magnit maydoni ta’sir qiladi.
b) sezgirlik o‘lchash asboblarining asosiy tavsiflaridan biridir. Asbob ko‘rsatkichi chiziqli va burchak siljishining shu siljishni hosil qilgan kattalik o‘zgarishiga nisbati asbobning sezgirligi deb ataladi.
(2)
Bu yerda
S – asbobning sezgirligi.
- ko‘rsatkich siljishining o‘zgarishi.
- o‘lchanayotgan kattalik o‘zgarishi.

O‘lchash mexanizmi va o‘lchash zanjirining xarakteriga ko‘ra asbobning sezgirligi, o‘lchash diapazoni barcha qismida o‘zgarmas yoki o‘zgaruvchan bo‘lishi mumkin. Masalan: magnitoelektrik asboblarda ko‘rsatkichining shkala bo‘ylab siljishi o‘lchanayotgan tokka chiziqli bog‘langandir, asbobning sezgirligi esa doimiydir.

Elektromagnit asboblarda bu bog‘lanish kvadratlidir, shunga ko‘ra, sezgirlik o‘lchash diapazonida bir xil emas.
Bundan tashqari, bir asbobning turli kattaliklarga sezgirligi turlicha bo‘lishi ham mumkin. Masalan: elektrodinamik asbob bilan quvvat o‘lchanganida sezgirligi doimiydir, ya’ni o‘zgarmasdir, tok yoki kuchlanishni o‘lchashda esa o‘zgaruvchandir.
Shuning uchun o‘lchash asbobining sezgirligi deganda, uning tok yoki kuchlanish bo‘yicha sezgirligi tushuniladi.
Umuman sezgirlik — bu o'lchash vositasining tashqi signalga nisbatan ta'sirchanligi, sezuvchanligidir. Umumiy holda sezgirlik o'lchash vositasi chiqish signali orttirmasining kirish signali orttirmasiga nisbati bilan aniqlanadi:

Bevosita ko'rsatuvchi asboblar uchun sezgirlik asbob qo'zg'aluvchan qismining og'ish burchagining o'lchanadigan kattalik bo'yicha birinchi hosilasi bo'lib, quyidagicha ifodalanadi:

bu yerda: da — asbob qo'zg'aluvchan qismining og'ish burchagi.
Sezgirlik ostonasi — bu o'lchanadigan kattalikning shunday eng kichik (boshlang'ich) qiymatiki, u o'lchash asbobining chiqish signalining sezilarli o'zgarishiga olib keladi:

bu yerda: — o'lchanadigan kattalikning eng kichik (boshlang'ich) qiymati.

v) ayrim hollarda nisbiy sezgirlik tushunchasidan foydalanish qulaydir.

Sezgirlikka teskari bo‘lgan kattalik asbob doimiysi yoki shkala bo‘linmasi qiymati deyiladi.

Sezgirligi yuqori bo‘lgan asboblar asosan aniq o‘lchashlar uchun ishlatiladi.
O‘lchanayotgan kattalik qiymatining asbob ko‘rsatishiga ta’sir qila oladigan eng kichik o‘zgarishi sezgirlik chegarasi deyiladi.
Ikkita yonma-yon belgi (shtrix yoki nuqtalar) orasidagi farq shkala bo‘linmasi deyiladi.