1-mavzu. Kirish. Chorvachilik mahsulotlarini texnokimyoviy nazorati fanining ahamiyati va vazifalari

  

3. Oziq – ovqat maxsulotlari xavfsizligini baxolash texnologiyasi 

 

Oziq – ovqat hom ashyosi va oziq-ovqat mahsulotlarini xavfsizligi ulardagi 

mikrobiologik, kimyoviy va biologik tabiatidagi antioziqaviy moddalarni miqdoriy 

yoki  sifatiy  salmog’i  bo’yicha  baholanadi.  Oziq-ovqat  mahsulotlari  xavfsizligini 

baholash texnologiyasi 1-rasmda keltirilgan.  

 

1 – jadval 

 

Begona moddalar 

Kimyoviy tabiatdagi 

Biologik tabiatdagi 

Toksik  elementlar:  qo’rg’oshin,  kadmiy, 

simob,  mishyak,  rux,  mis,  temir,  qalay, 

xrom, nikel 

Mikotoksinlar: alfatoksinlar  B, G, M

1

, 

dezoksinivalenol  (vomitoksin),  T-2 

toksin,  zearalenon,  patulin,  oxratoksin 

A, sterigmatosestin 

Pestisidlar: 

xlororganik, 

triazinlar, 

fosfororganik, 

piretroidlar, 

tiokarbamatlar 

Antibiotiklar 

---

Azotli  birikmalar:  nitratlar,  nitritlar, 

nitrozoaminlar 

Mikroorganizmlar:  ichak  tayoqchalari                                                                                                                                                                                                                                                                                            

guruxi  bakteriyalari,    Proteus  turidagi 

bakteriyalar, 

sulfitredusiyalovchi 

klostridiyalar, 

patogen 

mikroorganizmlar 

(jumladan 

salmonellalar), achitqilar, mog’orlar 

Gistamin  

 

Viruslar 

Benz(a)piren  

Gelmintlar va sodda organizmlar 

 

Polixlorlangan bifenillar 

Xasharotlar - zararkunandalar 

Gormonal preparatlar  

 

- 

Radionuklidlar 

- 

 

Kelib  chiqishi  o’simlik  va  xayvonot  bo’lgan  oziq-ovqat  bilan  odam 

organizmiga atrof muxitdan o’rtacha 70 % ga yaqin turli tabiatdagi toksinlar kelib 

tushadi.  

Sifatsiz  ovqatlanish  muammosi  umum  dunyo  miqyosidagi  tavfsifga  ega. 

Amerika  tadqiqotchilarini  baholashlari  bo’yicha  AQShda  har  yili  sifatsiz  oziq-

ovqat  iste’mol  qilinishidan  33  mln  odamlar  kasallanishadi,  bunda  9  ming 

holatlarda kasallik o’lim bilan yakun topadi.  

Axolining  oziq  –  ovqat  iste’moli  bo’yicha  xolatidagi  (oziq-ovqat  statusi) 

buzilishlar ortiqcha tana vazni, semizlik,  vitaminlar va selenni yetishmasligi kabi 

jiddiy oqibatlarga olib keladi. Aynan axoli oziq-ovqat statusini buzilishi va atrof – 

muxit  va  oziq-ovqat  mahsulotlarini  ifloslanishi  o’rtacha  xayot  davomiyligini 

qisqartiruvchi  asosiy  sabablardan  biri  hisoblanadi.  O’lim  sabablari  o’rtasida, 

oldingidek,  yurak-tomir,  onkologik,  gastroenterologik,  yuqumli  kasalliklar  asosiy 

o’rinlarni egallamoqda.