1-мавзу. Кичик бизнес ва тадбиркорликнинг моҳияти ва мазмуни маъруза машғулоти

Mamlakatimiz yalpi ichki mahsulotida kichik biznes va xususiy tadbirkorlikning ulushi² (foizda)

Ko’rsatkich nomi	2000	2005	2007	2010	2011	2012	2013	2014	2015
Yalpi ichki mahsulotida kichik biznes va xususiy tadbirkorlikning ulushi	31	38,2	45,5	52,5	54	54,6	55,8	56	56,7

Manba: O’zbekiston Respublikasining Davlat Statistika Qo’mitasining ma’lumotlari
1.6.Ўзбекистонда кичик бизнес ва тадбиркорлик фаолиятини ривожлантириш йўналишлари
Бугунги кунга келиб, кичик бизнес ва хусусий тадбиркорлик субъектлари мамлакатимиз иқтисодиётининг барча жабҳаларида, машинасозлик маҳсулотлари ишлаб чиқаришда, халқ ис­теъмоли молларини, қишлоқ хўжалиги ва озиқ-овқат маҳсулотларини ишлаб чиқаришда ҳамда бошқа соҳаларда фаолият кўрсатмоқда.
O’zbekiston iqtisodiyotining asoosiy soha va tarmoqlaridagi qo’shimcha o’sish sur’ati³(foizda)

Ko’rsatkichlar	2007	2009	2010	2011	2012	2013	2014	2015
Sanoat mahsuloti	12,1	9,1	8,5	6,4	7,9	8,8	8,3	8
Qishloq xo’jaligi mahsuloti	6,1	5,8	6,9	6,6	7,0	6,8	6,9	7
Asosiy kapitalga kiritilgan investitsiyalar	25,8	24,8	8,7	3,8	12,7	10,1	10,9	9,5
Chakana savdo aylanmasi	15,5	19,3	13,6	17,1	13,9	14,8	14,3	15
Aholiga pullik xizmat ko’rsatish	6,5	5,8	6,6	6,8	7,0	13,5	15,7	10,8

Manba : O’zbekiston Respublikasining Davlat Statistika Qo’mitasi ma’lumotlari
Jadval ma’lumotlari asosida ko’rish mumkinki, 2015 yilda sanoat mahsulotlari ishlab chiqarish 8 foizga, qishloq xo’jalik mahsulotlari 7 foizga, asosiy kapitalga kiritilgan investitsiyalar hajmi 9,5 foizga, chakana savdo aylanmasi 15 foizga, aholiga pullik xizmatlar ko’rsatish hajmi ham 10,8 foizga ortgan.
Назорат ва муҳокама учун саволлар

1. 
   Тадбиркорликнинг келиб чиқиш тарихи ва моҳияти тўғрисида гапириб беринг.
   
2. 
   Ўзбекистонда тадбиркорлик фаолиятининг ривожланиши тўғрисида нималар дея оласиз?
   
3. 
   Кичик бизнесни ривожлантиришнинг қандай афзалликлари мавжуд?
   
4. 
   Тадбиркорлик фаолиятининг ҳуқуқий асосини таъминловчи қандай қонунларни биласиз? Изоҳланг.
   
5. 
   Тадбиркорлик муҳитига қандай омиллар таъсир этади?
   
6. 
   Тадбиркорлик фаолиятини ривожлантиришнинг мақсад ва вазифалари нималардан иборат?
   
7. 
   Мулкчилик шаклларига кўра корхоналарнинг неча тури мавжуд?
   
8. 
   Ўзбекистонда тадбиркорлик фаолиятини қўллаб-қувватлаш ва ривожлантириш йўналишларини кўрсатиб беринг.
   
9. 
   Давлатнинг кичик бизнес ва тадбиркорликни ривожлантириш борасида қандай сиёсати амалга оширилади?
   

2-МАВЗУ. КИЧИК БИЗНЕС ВА ТАДБИРКОРЛИК ФАОЛИЯТИНИНГ ТУРЛАРИ ВА ШАКЛЛАРИ

Маъруза машғулоти

1. 
   Ишлаб чиқариш тадбиркорлиги
   
2. 
   Тижорат тадбиркорлиги
   
3. 
   Молиявий тадбиркорлик
   
4. 
   Маслахат тадбиркорлиги
   
5. 
   Тадбиркорлик фаолиятининг шакллари
   

2.1.Ишлаб чиқариш тадбиркорлиги

Ишлаб чиқариш тадбиркорлигининг моҳияти. Тадбиркор­лик фаолияти турлари нисбатан мустақил бўлиб, бир-бирини тўлдириб келади. Тадбиркорлик фаолиятининг барча турларини белгилаб берувчи ишлаб чиқариш тадбиркорлиги­нинг устуворлигини тан олиш керак.
Инновацион, илмий-техник фаолият, товарларни бевосита ишлаб чиқариш, хизмат кўрсатиш ва шу соҳадаги ахборот билан ишлаш фаолияти ишлаб чиқариш тадбиркорлиги­га киради. Ишлаб чиқариш билан шуғулланмоқчи бўлган ҳар бир ишбилармон тадбиркорлик фаолиятининг қайси тури билан шуғулланишини, қанақа маҳсулот ишлаб чиқаришини, қандай хизмат кўрсатишини олдиндан белгилаб олиши лозим. Шу иш амалга ошгандан кейин тадбиркор маркетинг билан шуғулланади. Товарга бўлган талабни билиш мақсадида у товарнинг потенциал истеъмолчилари, харидорлари, улгуржи ва чакана савдо билан шуғулланувчи ташкилотлар би­лан алоқа қилади. Музокаралар ишбилармон ва бўлажак харидорлар ўртасида шартнома тузилиши билан якунланади. Тузилган шартнома тадбиркорликдаги таваккалчиликнинг олдини олишга имкон беради. Шу ишлар амалга ошмаса, тад­биркор фақат оғзаки ваъдалар асосида ишлаб чиқариш фаолиятини бошлайди. Шаклланган барқарор бозор шароитида ривожланган мамлакатларда оғзаки келишувлар ишончли кафолат бўлиб, керак бўлган ҳолларда шартнома, битим шак­лида расмийлаштирилади. Бироқ, бизнинг мамлакатимизда бозор иқтисодиёти энди шаклланаётган даврда оғзаки битимларнинг кафолати паст ва таваккалчилик кучлидир.
Тадбиркорлик фаолиятининг кейинги босқичи ишлаб чиқариш омилларини сотиб олиш ёки ижарага олишдир.