1-mavzu. Kartografiya ta’rifi va uning tarmoqlari. Geografik kartaning elementlari

Blok–diagrammalar – ucho„lchamli tekis kartografik suratlar bo„lib, er yuzasi qismini vertikal va gorizontal kesimli holatdagi tasviridir. Blok–diagramma

mavzulari xar xi bo„lib, ular: geologik va geomorfologiklar erning tuzilishi va tarkibini, tuproq blok–diagrammasi joy relefi va tuproq profilini, okeanlar blok– diagrammasi suv massalarini tarqalishini, oqimlar, suvning chuchukligi xolatlarini ko„rsatadi.

Anaglifik kartalar(anagliflar) – biri birini to„ldiruvchi ikki rang (masalan, yashil va qizil) larni parallaktik surilish oqibatida, ikki tasvir stereojuftlik hosil qiladi. Maxsus qizil va yashil oynakli filtrli–ko„zoynak orqali tasvirlar

kuzatilganda oq–qorali xajmli stereo tasvir hosil bo„ladi. Kompyuter grafikalar

uslubida ekran displeyida anagliflar paydo bo„ladi. Ushbu qo„llanmasi sifatida relef modelini tasvirlaydi.

Fotokartalar –fototasvirlar bilan birlashtirilgan kartalar. ba‟zi elementlarini(koordinatalr to„ri, gorizontallar, yozuvlar

kartalar o„quv

Ular joylarning va b.), ba‟zida

mavzular tarkibini(geologik tuzilmalar, landshaftlar va b.) kartografik tasvirini fotoplanlarga tushirilgan xolatini poligrafik yo„l bilan tayyorlanadi. Fotokartalar proeksiyalari va o„lchamlari, asosi va aniqligi oddiy kartalar singari bo„ladi. SHunday qilib, fotokartalar joyni orientatsiya qilishda, ilmiy izlanishlarda, injenerlik va loyiha izlanish ishlarini olib borishda eng qulay, aniq xujjat hisoblanadi. Ba‟zida ortofotokartalar atamasi ham ishlatiladi. Bu fototasvirlarni ortogonal proeksiyalardagi mahsulidir. Agar fotoasos bo„lib kosmik suratlar xizmat qilishsa, unda bunday kartalarni kosmofotokartalar deb yuritiladi. Umumgeografik, geologik, tektonik, landshaftlar, shuningdek Oy va boshqa sayyoralar yuzasi tasvirlangan fotokartalar va kosmofotokartalar keng tarqalgan.