1-mavzu: Kadrlar tayyorlash milliy dasturi. Uning maqadi, tarkibiy qismlari, uzluksiz ta`limning moxiyati. Rivojlangan davlatlarning kasb ta`limi tizimi

11mavzu sohaga oid ilmiy mavzu
Qurilish — moddiy ishlab chiqarishning yirik sohalaridan biri; turli maqsadlardagi bino va inshootlarni qurish va rekonstruksiya qilish; ishni yuri-tish uchun foydalaniladigan hudud bilan birga qurilayotgan bino (inshoot); keng maʼnoda yaratuvchilik jarayoni. Tugallangan va foydalanishga topshirish uchun tayyorlangan ishlab chiqarish korxonalari, turar joylar, jamoat binolari, inshootlari va boshqa obʼyektlar Qurilish mahsu-lotlari hisoblanadi. Qurilishda ishlab chiqarish sikli nisbatan uzun boʻlib (bir necha oydan bir necha yilgacha), ishlab chiqarish jarayoni turli obhavo sharoitida ochiq usulda olib boriladi. Pudrat va xoʻjalik usulidagi Qurilishni va montaj ishlarini, shuningdek, bino, insho-otlarni kapital taʼmirlash ishlarini qurilish tashkilotlari va maxsus tashkilotlar; loyihalash, loyiha-konstruktorlik va qidiruv tashkilotlari; foydalanishga topshirish va raz-vedkaparmalash tashkilotlari amalga oshiradi. Tiklanadigan obʼyekt xususiyatlariga koʻra sanoat, transport, qishloq, suv xoʻjaligi, uy-joy, kom-munal, ijtimoiy-madaniy va boshqa Qurilishlarga boʻlinadi
Qurilish Oʻzbekiston Respublikasidagi moddiy ishlab chiqarishning eng muhim tarmoqlaridan birini tashkil etadi. Respublika iqtisodiyotida yalpi ichki mahsulot tarkibida salmogʻiga koʻra Qurilish sanoat va qishloq xoʻjaligidan keyin 3-oʻrinda turadi. 2003-yilda yalpi ichki mahsu-lotning 4,5% (2000-yilda 6,1%), xalq xoʻjaligida faoliyat koʻrsatayotgan korxonalar va tashkilotlarning 4,8% (11,9 ming) Qurilish hissasiga toʻgʻri keladi.
Qurilish xalq xoʻjaligining barcha tarmoqlariga xizmat koʻrsatib, asosiy fondlarni qayta takror ishlab chiqarish uchun sharoitlarni taʼminlaydi, xalq xoʻjaligining maqbul tarkibini barpo etish, ishlab chiqaruvchi kuchlarni maqsadga muvofiq joylashtirish, respublikaning yangi tabiiy boyliklarini oʻzlashtirish, boʻsh mehnat resurslarini ijtimoiy ishlab chiqarish ga jalb etishga yordam beradi. Respublikada Qurilish ishlari pudrat, sub-pudrat va qisman xoʻjalik usullarida olib boriladi.
Qurilish industriyasi negizini davlat, aksiyadorlik, shirkat, xususiy, qoʻshma va boshqa pudrat qurilishmontaj tashkilotlari, shuningdek, oʻz moddiy-texnika va ishlab chiqarish bazasiga, malakali ishchi va mutaxassis kadrlarga ega boʻlgan korxonalar, transport va boshqa yordamchi xoʻjaliklar tashkil etadi. Oʻzbekistonda qurilishmontaj kompaniyalari, korporatsiyalari, qurilish aksiyadorlik jamiyatlari va birlashmalari, quyi pudrat tashkilotlari, kichik korxonalar, qoʻshma korxonalar, loyiha va ilmiy hamda qurilish sohasiga moslashtirilgan ilmiy tadqiqot institutlari faoliyat koʻrsatadi. Qurilishmontaj ishlarining deyarli barchasini ixtisoslashtirilgan qurilish tashkilotlari amalga oshiradi.
2003-yilda respublikaning asosiy kapitalini koʻpaytirishga 1867,4 mlrd. soʻm miqdorida investitsiyalar kiritildi. Bu mablagʻning 1236,1 mlrd. soʻmi (65,1%) ishlab chiqarish obʼyektlarini qurish, kengaytirish, takomillashtirish va texnik jihatdan qayta jihozlashga yoʻnaltirildi. Barcha mulkchilik shakllaridagi Qurilish tashkilotlari tomonidan jami 808,1 mlrd.soʻmlik Qurilish ishlari amalga oshirildi (shundan 717,4 mlrd. soʻmi yoki 88,8% nodavlat mulkchilik shaklidagi Qurilish tashkilotlari hissasiga toʻgʻri keladi).
Qurilish ishlari umumiy hajmidan 76,9% yangi qurilishlar, faoliyat koʻrsata-yotgan korxonalarni rekonstruksiya qilish, kengaytirish va texnik jihatdan qayta jihozlashga, 23,1% kapital, joriy taʼmirlash ishlariga toʻgʻri keladi. Oʻrta va kichik biznesga mansub qurilish tashkilotlari tomonidan bajarilgan Qurilish ishlari hajmi 350,4 mlrd. soʻmni tashkil etdi (respublika boʻyicha bajarilgan qurilish ishlari umumiy haj-mining 43,4%).
Respublikaning turli mulkchilik shakllaridagi qurilish tashkilotlari va korxonalari ixtisoslashtirilgan korporatsiya, kompaniya, aksiyadorlik birlashmalariga uyushgan. Qurilish moddiy-texnika bazasining muhim tarkibiy qismini qurilish materiallari sano-ati tashkil etadi (qarang Kurshshsh materi-allari sanoati).
Qurilishlar quyidagi turlarga ajratiladi:
Bino qurilishi (turar-joylar, jamoat binolari).
Sanoat qurilishi (korxona va fabrikalar
Hujjat bilan O‘zbekiston Respublikasi Qurilish vazirligi, O‘zbekiston Respublikasi Iqtisodiyot va sanoat vazirligi va “O‘zsanoatqurilishmateriallari” uyushmasining qurilish sohasidagi yangi turdagi qurilish materiallari, buyumlari, konstruksiyalari, mashina va mexanizmlari va qurilish ishlari texnologiyalarini inobatga olgan holda, amaldagi milliy qurilish normalarini qayta ko‘rib chiqish, qurilishga oid xorijiy normativ-texnik hujjatlarni moslashtirish borasida tadqiqot ishlarini olib borish hamda laboratoriya sinovlarini o‘tkazish bo‘yicha Ilmiy-tadqiqot muassasasini tashkil etish bo‘yicha takliflariga rozilik berilishi mumkin.
Normativ-huquqiy hujjatlar loyihalari muhokamasi portalida “Energiya tejamkor va zamonaviy qurilish materiallarini ishlab chiqarishni rag‘batlantirish bo‘yicha qo‘shimcha chora-tadbirlar to‘g‘risida”gi hujjat loyihasi joylashtirildi.Hujjat bilan O‘zbekiston Respublikasi Qurilish vazirligi, O‘zbekiston Respublikasi Iqtisodiyot va sanoat vazirligi va “O‘zsanoatqurilishmateriallari” uyushmasining qurilish sohasidagi yangi turdagi qurilish materiallari, buyumlari, konstruksiyalari, mashina va mexanizmlari va qurilish ishlari texnologiyalarini inobatga olgan holda, amaldagi milliy qurilish normalarini qayta ko‘rib chiqish, qurilishga oid xorijiy normativ-texnik hujjatlarni moslashtirish borasida tadqiqot ishlarini olib borish hamda laboratoriya sinovlarini o‘tkazish bo‘yicha Ilmiy-tadqiqot muassasasini tashkil etish bo‘yicha takliflariga rozilik berilishi mumkin.O‘zbekiston Respublikasi Iqtisodiyot va sanoat vazirligi, O‘zbekiston Respublikasi Innovatsion rivojlanish vazirligi, O‘zbekiston Respublikasi Fanlar akademiyasi, “O‘zsanoatqurilishmateriallari” uyushmasi hamda boshqa manfaatdor vazirlik va idoralar bilan birgalikda qurilish materiallari, buyumlari, konstruksiyalari va uskunalarini klaster usulida ishlab chiqarishni joriy etish bo‘yicha takliflarni ishlab chiqadi.O‘zbekiston Respublikasi Innovatsion rivojlanish vazirligi energiya tejamkor, import o‘rnini bosuvchi yangi turdagi qurilish materiallari va uskunalarini ishlab chiqarish sohasidagi innovatsion g‘oyalar, ishlanmalar va texnologiyalarni targ‘ib qilish va ulardan amaliy foydalanishning mexanizmlarini shakllantirishga qaratilgan ustuvor muammolarni ilmiy-texnik davlat dasturi doirasida e'lon qiladi.
Dastur orqali talabalar qurilish materiallari va buyumlarining asosiy xossalari; organik bog‘lovchi moddalar; yog‘och ashyolari; issiqlik izolyatsiyasi va akustika buyumlari; polimer ashyolar; tabiiy tosh materiallar; shisha va sopol ashyolar; sementlar; qorishmalar; temir-beton va temir ashyolar kabi mavzular haqida ma'lumot olishi mumkin.

Metallar bino va inshootlarning konstruktiv qismlarida-poydevor, devor, tom, karkas va sh.k. kuchaytirishda, yuk koʼtaradigan konstruktsiyalar, temirbeton tayyorlashda, qoplama materiallar, binolarni ichki va tashqi tomondan bezashda ishlatiladi.

Metallar asosan boshqa metallar va nometallar bilan qotishma holda ishlatiladi.
Metallar qora va rangli metallarga boʼlinadi. Qora metallar-poʼlat va choʼyan temir va uglerodning qotishmasidir. Аgar temir tarkibiga uglerod 2% gacha kiritilsa poʼlat, 2% koʼp kiritilsa choʼyan hosil boʼladi.
Rangli metallarga mis, alyuminiy, magniy, titan, nikel, rux, qalay, qoʼrgʼoshin va boshqalar kiradi. Rangli metallar yer yuzida kam uchraydi va metall ishlab chiqarishni 5% tashkil etadi.
Investitsiya va infratuzilma loyihalarini amalga oshirishda davlat boshqaruvi tizimini takomillashtirish, bozor munosabatlarini keng joriy etish hamda ilg‘or xalqaro tajribaga asoslangan buyurtmachi xizmatini tashkil qilish shaharsozlik faoliyatini samarali amalga oshirishning muhim omili hisoblanadi.
Qurilish sohasida buyurtmachi xizmati faoliyatining samaradorligi tizimli ravishda tahlil qilib borilmayapti.
O‘z navbatida, ijtimoiy va infratuzilma obyektlarida narxlarni shakllantirish, qurilish ishlarini tashkil qilish, texnik va mualliflik nazoratini olib borish, qurilish ishlari sifatini ta’minlash va obyektlarni foydalanishga topshirishda quyidagi masalalar dolzarbligicha qolmoqda:
birinchidan, vazirliklar va idoralarda davlat ahamiyatiga molik qurilish loyihalarini ishlab chiqish va amalga oshirish jarayonini sifatli tashkil etish, muvofiqlashtirish, monitoring hamda nazorat qilishni ta’minlovchi tizim mavjud emas;
ikkinchidan, buyurtmachi xizmatining funksiyalari, vazifalari, javobgarligi, huquqlari, loyihachi tashkilot va pudratchi tashkilotlar bilan o‘zaro shartnomaviy munosabatlarini o‘zida aks ettirgan yagona tartib mavjud emas;
uchinchidan, buyurtmachi xizmati uchun haq to‘lash mexanizmi takomillashmagan, ish yuklamalari, moddiy javobgarlik va mehnatga haq to‘lash mutanosib emas;
to‘rtinchidan, sohada korrupsiyani keltirib chiqaruvchi omillarni bartaraf etishga qaratilgan chora-tadbirlar natijadorligining pastligi malakali mutaxassis va rahbar kadrlarni tayyorlash imkonini bermayapti;

O‘zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining qarori, 20.05.2021 yildagi 321-son

Кучга кириш санаси
21.05.2021
Қўшимча ахборот
Улашиш
РУС
ЎЗБ
O’ZB
O‘ZB|РУС
O‘ZBEKISTON RESPUBLIKASI VAZIRLAR MAHKAMASINING
QARORI
KAPITAL QURILISH SOHASIDA BUYURTMACHI XIZMATI FAOLIYATINI TUBDAN ISLOH QILISH CHORA-TADBIRLARI TO‘G‘RISIDA
Investitsiya va infratuzilma loyihalarini amalga oshirishda davlat boshqaruvi tizimini takomillashtirish, bozor munosabatlarini keng joriy etish hamda ilg‘or xalqaro tajribaga asoslangan buyurtmachi xizmatini tashkil qilish shaharsozlik faoliyatini samarali amalga oshirishning muhim omili hisoblanadi.
Qurilish sohasida buyurtmachi xizmati faoliyatining samaradorligi tizimli ravishda tahlil qilib borilmayapti.
O‘z navbatida, ijtimoiy va infratuzilma obyektlarida narxlarni shakllantirish, qurilish ishlarini tashkil qilish, texnik va mualliflik nazoratini olib borish, qurilish ishlari sifatini ta’minlash va obyektlarni foydalanishga topshirishda quyidagi masalalar dolzarbligicha qolmoqda:
birinchidan, vazirliklar va idoralarda davlat ahamiyatiga molik qurilish loyihalarini ishlab chiqish va amalga oshirish jarayonini sifatli tashkil etish, muvofiqlashtirish, monitoring hamda nazorat qilishni ta’minlovchi tizim mavjud emas;
ikkinchidan, buyurtmachi xizmatining funksiyalari, vazifalari, javobgarligi, huquqlari, loyihachi tashkilot va pudratchi tashkilotlar bilan o‘zaro shartnomaviy munosabatlarini o‘zida aks ettirgan yagona tartib mavjud emas;
uchinchidan, buyurtmachi xizmati uchun haq to‘lash mexanizmi takomillashmagan, ish yuklamalari, moddiy javobgarlik va mehnatga haq to‘lash mutanosib emas;
to‘rtinchidan, sohada korrupsiyani keltirib chiqaruvchi omillarni bartaraf etishga qaratilgan chora-tadbirlar natijadorligining pastligi malakali mutaxassis va rahbar kadrlarni tayyorlash imkonini bermayapti;
beshinchidan, moddiy-texnik bazani rivojlantirishga qaratilgan ishlar tizimi shakllanmaganligi va zamonaviy axborot texnologiyalari talab darajasida joriy etilmaganligi soha faoliyatini chuqur tahlil etish, mavjud muammolarni aniqlash hamda bartaraf etish borasida ta’sirchan choralarni ishlab chiqishda o‘z salbiy ta’sirini ko‘rsatmoqda.
Buyurtmachilarning texnik nazorat bo‘yicha mas’uliyati va javobgarligini oshirish, ishtirokchilar faoliyatini takomillashtirish hamda sohaga zamonaviy boshqaruv tizimini joriy etish orqali buyurtmachi xizmatini isloh qilish maqsadida Vazirlar Mahkamasi qaror qiladi:
1. Quyidagilar:
Kapital qurilish sohasida buyurtmachi xizmati to‘g‘risidagi nizom 1-ilovaga muvofiq;
Kapital qurilish sohasida buyurtmachi xizmatining namunaviy tuzilmasi 2-ilovaga muvofiq;
Qurilish obyektlarida mualliflik va texnik nazorat olib borish tartibi to‘g‘risida nizom 3-ilovaga muvofiq;
Qurilish obyektlarida nazorat o‘lchovini o‘tkazish tartibi to‘g‘risidagi nizom 4-ilovaga muvofiq tasdiqlansin.
2. Davlat boshqaruvi organlari, xo‘jalik birlashmalari, Qoraqalpog‘iston Respublikasi Vazirlar Kengashi, viloyatlar va Toshkent shahar hokimliklari buyurtmachi xizmatlarning:
amaldagi tuzilmalarini hamda qurilish sohasiga oid idoraviy normativ-huquqiy hujjatlarni ikki oy muddatda ushbu qaror talablariga muvofiqlashtirsin;
majburiyatlarning to‘liq bajarish imkonini berishni nazarda tutgan holda, ular moddiy-texnik bazasini (ma’muriy bino, transport vositasi, orgtexnika) mustahkamlasin;

O‘zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining qarori, 20.05.2021 yildagi 321-son

Кучга кириш санаси
21.05.2021
Қўшимча ахборот
Улашиш
РУС
ЎЗБ
O’ZB
O‘ZB|РУС
O‘ZBEKISTON RESPUBLIKASI VAZIRLAR MAHKAMASINING
QARORI
KAPITAL QURILISH SOHASIDA BUYURTMACHI XIZMATI FAOLIYATINI TUBDAN ISLOH QILISH CHORA-TADBIRLARI TO‘G‘RISIDA
Investitsiya va infratuzilma loyihalarini amalga oshirishda davlat boshqaruvi tizimini takomillashtirish, bozor munosabatlarini keng joriy etish hamda ilg‘or xalqaro tajribaga asoslangan buyurtmachi xizmatini tashkil qilish shaharsozlik faoliyatini samarali amalga oshirishning muhim omili hisoblanadi.
Qurilish sohasida buyurtmachi xizmati faoliyatining samaradorligi tizimli ravishda tahlil qilib borilmayapti.
O‘z navbatida, ijtimoiy va infratuzilma obyektlarida narxlarni shakllantirish, qurilish ishlarini tashkil qilish, texnik va mualliflik nazoratini olib borish, qurilish ishlari sifatini ta’minlash va obyektlarni foydalanishga topshirishda quyidagi masalalar dolzarbligicha qolmoqda:
birinchidan, vazirliklar va idoralarda davlat ahamiyatiga molik qurilish loyihalarini ishlab chiqish va amalga oshirish jarayonini sifatli tashkil etish, muvofiqlashtirish, monitoring hamda nazorat qilishni ta’minlovchi tizim mavjud emas;
ikkinchidan, buyurtmachi xizmatining funksiyalari, vazifalari, javobgarligi, huquqlari, loyihachi tashkilot va pudratchi tashkilotlar bilan o‘zaro shartnomaviy munosabatlarini o‘zida aks ettirgan yagona tartib mavjud emas;
uchinchidan, buyurtmachi xizmati uchun haq to‘lash mexanizmi takomillashmagan, ish yuklamalari, moddiy javobgarlik va mehnatga haq to‘lash mutanosib emas;
to‘rtinchidan, sohada korrupsiyani keltirib chiqaruvchi omillarni bartaraf etishga qaratilgan chora-tadbirlar natijadorligining pastligi malakali mutaxassis va rahbar kadrlarni tayyorlash imkonini bermayapti;
beshinchidan, moddiy-texnik bazani rivojlantirishga qaratilgan ishlar tizimi shakllanmaganligi va zamonaviy axborot texnologiyalari talab darajasida joriy etilmaganligi soha faoliyatini chuqur tahlil etish, mavjud muammolarni aniqlash hamda bartaraf etish borasida ta’sirchan choralarni ishlab chiqishda o‘z salbiy ta’sirini ko‘rsatmoqda.
Buyurtmachilarning texnik nazorat bo‘yicha mas’uliyati va javobgarligini oshirish, ishtirokchilar faoliyatini takomillashtirish hamda sohaga zamonaviy boshqaruv tizimini joriy etish orqali buyurtmachi xizmatini isloh qilish maqsadida Vazirlar Mahkamasi qaror qiladi:
1. Quyidagilar:
Kapital qurilish sohasida buyurtmachi xizmati to‘g‘risidagi nizom 1-ilovaga muvofiq;
Kapital qurilish sohasida buyurtmachi xizmatining namunaviy tuzilmasi 2-ilovaga muvofiq;
Qurilish obyektlarida mualliflik va texnik nazorat olib borish tartibi to‘g‘risida nizom 3-ilovaga muvofiq;
Qurilish obyektlarida nazorat o‘lchovini o‘tkazish tartibi to‘g‘risidagi nizom 4-ilovaga muvofiq tasdiqlansin.
2. Davlat boshqaruvi organlari, xo‘jalik birlashmalari, Qoraqalpog‘iston Respublikasi Vazirlar Kengashi, viloyatlar va Toshkent shahar hokimliklari buyurtmachi xizmatlarning:
amaldagi tuzilmalarini hamda qurilish sohasiga oid idoraviy normativ-huquqiy hujjatlarni ikki oy muddatda ushbu qaror talablariga muvofiqlashtirsin;
majburiyatlarning to‘liq bajarish imkonini berishni nazarda tutgan holda, ular moddiy-texnik bazasini (ma’muriy bino, transport vositasi, orgtexnika) mustahkamlasin;
joylashgan mavjud binolarni rekonstruksiya qilish, ta’mirlash hamda yangi bino qurish ishlari yuzasidan asoslantirilgan takliflarni bir oy muddatda Iqtisodiy taraqqiyot va kambaqallikni qisqartirish vazirligiga kiritsin.
3. O‘zbekiston Respublikasi Iqtisodiy taraqqiyot va kambag‘allikni qisqartirish vazirligi:
buyurtmachi xizmatlar joylashgan mavjud binolarni rekonstruksiya qilish, ta’mirlash hamda yangi bino qurish yuzasidan tegishli hujjat loyihasini ikki oy muddatda Vazirlar Mahkamasiga kiritsin.
Moliya vazirligi va Qurilish vazirligi bilan birgalikda markazlashtirilgan manbalar hisobiga amalga oshiriladigan obyektlar qurilishini moliyalashtirish tartibi va obyektlarni foydalanishga tayyor holda qurishga doir namunaviy pudrat shartnomasini bir oy muddatda tasdiqlasin va ijroga qaratsin.
4. Qurilishi markazlashtirilgan investitsiyalar hisobiga moliyalashtiriladigan obyektlar bo‘yicha buyurtmachi xizmatlar rahbar xodimlari va mutaxassislari uchun belgilanadigan yagona tarif setkasi bo‘yicha mehnatga haq to‘lashning tarif koeffitsiyentlariga 3 baravar miqdorda oshirilgan koeffitsiyent qo‘llanilsin.
5. 2021-yil 1-iyundan boshlab obyektlardagi qurilish-montaj ishlari bo‘yicha shartnoma majburiyatlarining buzilganligi uchun buyurtmachi foydasiga sud va sudgacha hal qilish tartibida undirilgan jarima (sanksiya) va penyalar, shuningdek, xaridlar jarayoni talablari buzilganda, tender va tanlov takliflarini garov, kafolat, zakalat tarzida ta’minlash uchun kiritilgan davlat xaridlari ishtirokchilari mablag‘larining 50 foizi — O‘zbekiston Respublikasi davlat budjetiga hamda qolgan 50 foizi — buyurtmachi xizmati bank hisobraqamiga yo‘naltiriladi.
6. Belgilansinki, ushbu qarorning beshinchi bandiga muvofiq buyurtmachi xizmati bank hisobraqamiga hamda qonunchilikda taqiqlanmagan boshqa daromadlardan tushadigan mablag‘lar quyidagilarni moliyalashtirishga yo‘naltiriladi:
buyurtmachi xizmati rahbarlari, xodimlari va mutaxassislarining lovozim maoshlariga uzoq muddat ishlaganligi uchun rag‘batlantiruvchi koeffitsiyentni hisobga olgan holda ustamalar to‘lashga: 2 yildan 5 yilgacha — 0,2; 5 yildan 10 yilgacha — 0,4; 10 yildan 15 yilgacha 0,6 va 15 yildan ortiq — 0,8;
buyurtmachi xizmati xodimlariga qonunchilikda belgilangan rag‘batlantirish va mukofot pullarini to‘lashga hamda buyurtmachi xizmatining moddiy-texnik bazasini mustahkamlash va joriy faoliyati bilan bog‘liq boshqa xarajatlarni qoplashga.