1-мавзу: «иионинг жамо¬ат тартибини саќлаш ва жамоат хавфсизлигини таъмин¬лаш фаолияти¬ни бош¬ќариш» ўќув курси¬нинг пред¬мети, вазифаси ва тузилиши

Каримов И.А. 
Биздан озод ва обод Ватан қолсин. Т. 2. – Т., 
1996. – Б. 194.

---

94 
лари куч ва воситаларини бошқариш тизими замон талаблари асосида 
қайта ташкил этилди, уларнинг тезкор ҳаракатчанлиги ва мобиллиги 
ошди, моддий-техникавий базаси ҳамда жамоатчилик билан ҳамкор-
лиги такомиллаштирилди
1
. 
Жамоат тартибини сақлаш ва хавфсизлигини таъминлашни ҳуқуқий 
тартибга солишнинг мазмуни, аввало, шу фаолият субъектларининг, 
хусусан, ички ишлар органлари патруль-пост хизмати ва жамоат 
тартибини сақлаш бўлинмаларининг бу соҳадаги ҳуқуқ ва мажбурият-
ларидан иборат. Ички ишлар органлари патруль-пост хизмати ва 
жамоат тартибини сақлаш бўлинмаларининг ҳуқуқ ва мажбуриятлари 
амалдаги қонун ҳужжатларида белгиланган. 
Патруль-пост хизмати ва жамоат тартибини сақлаш бўлинма-
ларининг фаолиятини бошқаришнинг ҳуқуқий асосини Ўзбекистон 
Республикаси норматив-ҳуқуқий ҳужжатлари ташкил этади. Буларга 
Ўзбекистон Республикасининг Конституцияси, Ўзбекистон Республика-
сининг қонунлари, Ўзбекистон Республикаси Олий Мажлиси палата-
ларининг қарорлари, Ўзбекистон Республикаси Президентининг 
фармонлари, қарорлари ва фармойишлари, Ўзбекистон Республикаси 
Вазирлар Маҳкамасининг қарорлари, вазирликлар, давлат қўмиталари 
ва идораларнинг буйруқлари ҳамда қарорлари ва маҳаллий давлат 
ҳокимияти органларининг қарорлари киради. 
Конституциянинг барча нормаларидаги қоидалар демократик 
жамиятдаги ижтимоий муносабатларни адолат ва инсонпарварлик 
принципларига асосланган ҳолда тартибга солишнинг бирламчи 
асосий манбаидир. Мамлакатда, унинг маъмурий ҳудудий бирлик-
ларида жамоат тартибини сақлаш ва хавфсизлигини таъминлаш 
Ўзбекистон Республикаси Конституциясининг бир қанча қоидалари, 
хусусан, фуқаро, давлат ва жамият манфаатларини ҳар қандай кўри-
нишдаги жиноий, маъмурий ва бошқа ғайриижтимоий тажовузлардан 
ҳимоя қилиш талабларини ўзида мужассамлаштирган нормаларида ўз 
аксини топган. 
Жамоат тартибини сақлаш ва хавфсизлигини таъминлаш бўйича 
Конституция талабларини бажаришда вужудга келадиган ижтимоий 
муносабатларни ҳуқуқий тартибга солишда Ўзбекистон Республика-
сининг Жиноят, Жиноят-процессуал ва Маъмурий жавобгарлик 
тўғрисидаги кодекслари муҳим ўрин тутади. 
1
Қаранг: 
Исмаилов И., Зиёдуллаев М.З.
ва бошқ
. 
Ички ишлар органлари-
нинг маъмурий фаолияти: Дарслик. – Т., 2014. – Б. 121. 

---

95 
Ўзбекистон Республикаси Жиноят кодексининг 2-моддасида: 
биринчидан
, шахсни, унинг ҳуқуқлари ва эркинликларини, жамият ва 
давлат манфаатларини, мулкни, табиий муҳитни, тинчликни, инсон 
хавфсизлигини жиноий тажовузлардан муҳофаза этиш; 
иккинчидан
, 
жиноятларнинг олдини олиш; 
учинчидан
, фуқароларни Республика 
Конституцияси ва қонунларига риоя этиш руҳида тарбиялаш унинг 
асосий вазифалари қилиб белгиланган. Ички ишлар органлари 
патруль-пост хизмати ва жамоат тартибини сақлаш бўлинмалари 
амалдаги қонун ҳужжатларида белгиланган ваколат доирасида 
Ўзбекистон Республикаси Жиноят кодексининг 2-моддасида белги-
ланган вазифаларнинг ижросини таъминлашда иштирок этади.
Бундан ташқари, Жиноят кодексининг Махсус қисми VI-бўлими-
да жамоат хавфсизлиги ва жамоат тартибига қарши жиноятлар учун 
жавобгарлик белгиланган. Жумладан, оммавий тартибсизликлар
(244-модда); жамоат тартиби ва жамоат хавфсизлигига таҳдид сола-
диган материалларни тайёрлаш ёки тарқатиш (244
1
-модда); диний 
экстремистик, сепаратистик, фундаменталистик ёки бошқа тақиқ-
ланган ташкилотлар тузиш, уларга раҳбарлик қилиш, уларда иштирок 
этиш (244
2
-модда); диний мазмундаги материалларни қонунга хилоф 
равишда тайёрлаш, сақлаш, олиб кириш ёки тарқатиш (244
3
-модда); 
ўқ отар қурол, ўқ дорилар, портловчи моддалар ёки портлаш қурил-
маларини қонунга хилоф равишда эгаллаш (247-модда) ва ҳ.к. Ички 
ишлар органларининг патруль-пост хизмати ва жамоат тартибини 
сақлаш бўлинмалари амалдаги қонун ҳужжатларида белгиланган 
ваколат доирасида Ўзбекистон Республикаси Жиноят кодексининг 
юқорида кўрсатилган моддасида белгиланган жиноятларнинг содир 
этилишига йўл қўймасликка қаратилган чора-тадбирларнинг амалга 
оширилишини таъминлашда иштирок этади. 
Ўзбекистон Республикаси Жиноят-процессуал кодекси норма-
лари: