1-Mavzu: Hujayra va gen injeniriyasi fanining tarixi, xalq xo`jaligidagi ahamiyati. Reja

1-Mavzu: Hujayra va gen injeniriyasi fanining tarixi, xalq xo`jaligidagi ahamiyati.
Reja:

1. 
   Hujayra va gen injeniriyasining xalq xo`jaligining turli tarmoqlari uchun ahamiyati.
   
2. 
   Gen injenirligining tarixi maqsad va vazifalari.
   

Biotexnologik jarayonlarni muvofiqlashtirish tirik organizmlar ishtirokida o’tadi, bunda asosiy e’tibor ularning genetik xususiyatlarini yaxshilashga qaratiladi. Buning uchun an’anaviy usullarda sun’iy mutagenez metodlaridan ya’ni irsiyatga turli xil fizik va kimyoviy faktorlar ta’sir ettirib mutatsiyalar hosil qilish kabilardan foydalaniladi. Bugungi kunda rekombinant DNK texnologiyasiga asoslangan yangidan-yangi metodlarning ishlab chiqilishi va amaliyotda qo’llanilishi bu sohada ulkan o’zgarishlarga olib keldi. Genetik materiallarning modifikatsiyasi har xil usullarda ( in vivo va in vitro ) sharoitlarda amalga oshiriladi, shunga ko’ra u ikki yo’nalish genetik muhandislik va hujayra muhandisligi ga bo’linadi.

Gen muhandisligi – biotexnologiyaning tez rivojlanib borayotgan yo’nalishlaridan biri bo’lib, molekular biologiya, genetika, biokimyo fanlarining uzviyligida vujudga kelgan va turli xil organizmlarda genetik manipulyatsiyalar olib borish imkonini beradi.
Birinchi marotaba F.Misher 1869 yilda nuklein kislotalar haqida xabar qilgan bo’lsa, 1944 yilga kelib O.T.Everi va uning hamkasblari aynan DNK irsiy axborotlarni saqlashda xizmat qilishini isbotlashdi. Ular tozalangan dezoksiribozali kislota yordamida kasallik chaqirmaydigan pnevmokkok shtammini kasallik chaqiradigan shtamiga transformatsiyasini o’rgandilar. 1953 yilda D.Uotson va F.Kriklar DNK strukturasining modelini yaratishgan bo’lsa, 1966 yilda M.Nirenberg, S.Ochao, X.Mattei va N.Koranalar genetik kod tripletlarini aniqlashdi va nuklein kislotalar metabolizmida ishtirok etadigan fermentlarni (ligaza va restriktazalar) ajratib olishdi.
1-jadval.