1. Mavzu: Haqiqiy sonlar. Koordinatalar usuli. Reja


To’g’ri chiziqning ikki nuqtasi orasidagi masofa



Download 332,21 Kb.
bet3/12
Sana14.07.2022
Hajmi332,21 Kb.
#800289
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   12
Bog'liq
1. Haqiqiy sonlar. Koordinatalar usuli

1.4. To’g’ri chiziqning ikki nuqtasi orasidagi masofa
Sonlar o’qining М1(х1) va М2(х2) nuqtalari orasidagi masofa d ni topish uchun formula chiqaramiz.
Faraz qilaylik bo’lsin ( 3а -chizma)

3а -chizma.
U holda ОМ1=х1, ОМ2=х2 bo’lib, dМ2М1=х2-х1 bo’ladi. Shuningdek х2х1 bo’lganda (3б -chizma) d=х1-х2 bo’ladi.
Shunday qilib har ikkala hol uchun ham
d=х2-х1 (1.1)
formulaga ega bo’lamiz.

3b -chizma.
To’g’ri chiziqning ikkita nuqtalari orasidagi masofani topish uchun chiqarilgan (1.1) formula istalgan х1, х2 lar uchun ham o’rinli ekanligiga ishonch hosil qilish qiy in emas.
1-misol. М1(5) va М2(-4) nuqtalar orasidagi masofa topilsin.
Yechish. х1=5, х2=-4. (1.1) formulaga binoan d=|-4-5|=|-9|=9 bo’ladi.

1.5. Dekartning tekislikdagi koordinatalar sistemasi
Yuqorida ko’rdikki, to’g’ri chiziq nuqtalarining o’rni bitta son yani uning koordinatasi bilan to’la aniqlanadi. Tekislik nuqtalarining o’rni bir juft sonlar bilan aniqlanishini ko’rsatamiz. Faraz qilaylik tekislikda 0 nuqtada kesishuvchi, bir xil o’lchov birligiga ega va O‘zaro perpendikulyar 0x, 0y o’qlar berilgan bo’lsin (ular tekislikda dekart sistemasini tashkil etadi). 0x va 0y o’qlari joylashgan tekislik koordinatalar tekisligi deb aytiladi va 0xy kabi belgilanadi(4-chizma). M nuqta shu 0xy tekislikning ixtiyoriy nuqtasi bo’lsin.
М nuqtadan 0х va 0у o’qlariga perpendikulyar o’tkazib, ularning asoslarini М1 va М2 lar orqali belgilaymiz. М1 nuqtaning 0х o’qdagi koordinatasi х М nuqtaning abssissasi, М2 nuqtaning 0у o’qdagi koordinatasi у М nuqtaning ordinatasi deb aytiladi. х, у lar М nuqtaning koordinatalari (dekart koordinatalari) deb aytiladi.

4-chizma.
Shunday qilib, 0ху koordinata tekisligining istalgan М nuqtasiga yagona tartiblangan sonlar jufti (х,у)–uning koordinatalari mos keladi.

Aksincha, har qanday (х,у) juftlik 0ху tekislikdagi yagona М nuqtani aniqlaydi. Demak, tartiblangan (х,у) sonlar jufti bilan 0ху koordinata tekisligining nuqtalari orasida O‘zaro bir qiymatli moslik mavjud ekan.
0х o’q abssissalar o’qi, 0у o’q esa ordinatalar o’qi, ular birgalikda koordinata o’qlari deyiladi. O’qlarning kesishish nuqtasi 0 koordinatalar boshi deyiladi. Koordinata o’qlari koordinata tekisligini choraklar deb ataluvchi to’rtta qismlarga ajratadi (5-chizma). х abssissaga va у ordinataga ega bo’lgan М nuqtani М(х;у) ko’rinishda yozish qabul qilingan.


5-chizma.




Download 332,21 Kb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   12




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish