1-mavzu: “Global iqtisodiy rivojlanish” fanining predmeti va vazifalari Reja

Demografik muammo. Ma’lumki, jahon iqtisodiyotida demografik muammolarning mavjudligiga birinchi bо‘lib XVIII asrning oxirida ilk bor ingliz olimi T.R.Maltus о‘z e’tiborini qaratgan edi. Bu muammoning mazmuni va mohiyati shundaki, oziq-ovqat mahsulotlari va insonlar hayoti uchun zarur bо‘lgan boshqa moddiy noz-ne’matlar ishlab chiqarishga nisbatan aholi sonining nazorat qilib bо‘lmaydigan darajada oshib borishidan iboratdir. Mutaxassislarning bashorat qilishicha, 2020 yilga borib jahon aholisi soni 8 milliard kishiga yetib, uning 80 foizi Osiyo, Afrika hamda Lotin Amerikasining rivojlanayotgan mamlakatlarida yashaydi. Kо‘z oldimizda yuz berayotgan bunday «demografik portlashlar» keyinchalik tabiiy resurslarni takror ishlab chiqarishni va insonlarni xо‘jalik faoliyatidagi muvozanatning buzilishiga olib kelishi mumkin. Bu esa о‘z navbatida jahonning kо‘plab mamlakatlarida rо‘y berayotgan kambag‘allikni yengish, ochlikni kamaytirish, sog‘liqni saqlash va ta’lim sohasidagi bir qator muammolarni yanada chuqurlashtirib yuborishi mumkin.

BMT va hududiy tashkilotlar demografik xavfga yetarlicha ahamiyat berib kelmoqda, ya’ni oilani rejalashtirish dasturlarini, aholi migratsiyasi va rivojlanayotgan mamlakatlarda urbanizatsiya (Urbanizа́siya (ot lat. urbanus — gorodskoy) — protsess povisheniya roli gorodov, gorodskoy kulturi i «gorodskix otnosheniy» v razvitii obshestva, uvelicheniye chislennosti gorodskogo naseleniY...) jarayonlarini moliyalashni amalga oshirmoqda. Yuqorida qayd etilgan barcha global muammolarni hal etish uchun jahon ekspertlari iqtisodiy tizimni qayta qurishni amalga oshirishni tavsiya etishmoqda. Buning uchun asosan uch yо‘nalishda (sayyoramiz aholisi sonini barqarorlashtirish, energiya olishning muqobil manbalariga о‘tish, utilizatsiyaga bо‘ysunuvchi sanoat materiallaridan keng foydalanish) harakat qilish zarurligini kо‘rsatishmoqda.