|
19-Mavzu. Atribut va geofazoviy malumotlarni birlashtirish
Geoma’lumotlar geoaxborot tizimida odatda kartalarga bogʻlangan boʻladi. Karta GATda geoma’lumotlar bilan ishlaydigan yagona soha hisoblanadi va bundan tashqari,
GATning pirovard mahsuloti ham sanaladi. Shuning uchun GAT nafaqat kartani ishlab chiqaradi, balki maxsus qayta ishlash va tahlil jarayonlari orqali ma’lumotlarning tahliliy ishlarini ham bajarib keladi. Zamonaviy GAT uch xil koʻrinishda boʻlishi mumkin. Bular jadval yoki ma’lumotlar bazasi orqali koʻrinish, karta koʻrinish va model koʻrinishdir. Ma’lumotlarning jadval yoki ma’lumotlar bazasi orqali koʻrinishi. GAT bu dunyo ma’lumotlar bazasini oʻzida jamlovchi tizimdir yoki boshqacha nom
bilan geografik ma’lumot bazasi deb ham atashimiz mumkin. GAT dunyoni geografik jihatdan maxsus tuzilishga ega boʻlgan ma’lumotlar bazasi orqali tasvirlaydi. Bunda ma’lumotlar geoaxborot tizimidagi vektor qatlamga bogʻlangan maxsus jadvallarga kiritiladi. Qulayligi shundaki, vektor formatdagi qatlamlardagi geoshakllar (nuqta, chiziq, poligon) toʻgʻrisidagi barcha atribut ma’lumotlar jadvalda aks ettiriladi va geoshakllar belgilanganda jadvaldagi qatorlar ham belgilanadi Geokodlash bu atribut ma’lumotlar asosida kartadagi obyektlarni avtomatlashgan holda yaratish jarayonidir. U qoʻllanilish maqsadiga qarab koordinatali geokodlash, obyektlar boʻyicha geokodlash va manzillar boʻyicha geokodlash kabi turlarga boʻlinadi. GAT yordamida turli xil amaliy masalalarni hal qilishda jadval koʻrinishida berilgan axborot asosida kartada obyektlarni joylashtirish vazifasi qoʻyiladi. Bunday jadvallarning ba’zilarida nuqtalarning koordinatalari kabi ma’lumotlar saqlanishi mumkin va ularni kartada tasvirlash masalasi qoʻyiladi. Mana shunday raqamli karta ostidagi jadvallardagi ma’lumotlarni kartada tasvirlash jarayoni geokodlashga yaqqol misol boʻla oladi. Geokodlash bu jadvallardagi atribut ma’lumotlar asosida obyektning manzili, koordinatasi va boshqa geografik ma’lumotlarni simvollar orqali raqamli kartada tasvirlash jarayonidir. Geokodlash GATda qoʻllanilib, u simvol, joy toʻgʻrisidagi surat, manzil koʻrinishida ham boʻlishi mumkin. Geokodlashning asosiy maqsadi kartada jadvaldagi ma’lumotlarni koʻrinarli qilib tasvirlash va shu simvollar orqali kerakli ma’lumotni olishdan iboratdir. Obyektlar boʻyicha geokodlash yaratilayotgan obyektlarni mavjud boshqa obyektlarga bogʻlash usuliga asoslangan. Bunday usul geokodlanayotgan jadvalda foydalanuvchiga qiziq boʻlgan obyektlarni (doʻkon, xizmat koʻrsatish shoxobchalari) aniq belgilab qoʻyish kerak boʻlganda qoʻllaniladi. Bunday
geokodlashda shaharning batafsil plani yetarli boʻladi va bu planda barcha bino va inshootlar manzillari bilan birga koʻrsatilgan boʻlishi kerak. Shundagina izlanayotgan obyektni topish aniqligi yuqori boʻladi. Obyektlar boʻyicha geokodlash aniqligi koordinatali geokodlashga qaraganda kamroq, lekin yaratilayotgan obyektning aniq koordinatasini koʻrsatishni talab qilmaydi. Manzilli geokodlash usuli yaratilayotgan obyektning joylashuvini berilgan chiziqli obyektga nisbatan taxminiy hisoblashga asoslangan. Misollar bilan tushuntiradigan boʻlsak, har bir shahar plani albatta tumanlarga boʻlingan. Masalan, Toshkent shahri misolida qarasak, u dahalarga va har bir dahaning ichida bino-inshootlarga boʻlingan. Mana shu bino va inshootlarga raqam
berilgan. Geokodlash jarayonida oson boʻlishi uchun albatta raqamlarni belgilashda ketma-ketlikka ahamiyat beriladi va bu bizga mantiqiy jihatdan qaysi bino daha (kvartal)ning qaysi tarafida joylashganligini aniqlash imkonini beradi. Oʻz-oʻzidan ma’lum boʻladiki, 1 dan 50 gacha raqamga ega boʻlgan dahada 10- raqamli bino dahaning boshrogʻida joylashgan boʻlsa, 48-bino oxirrogʻida joylashadi. Bu usulda joylashtirilgan yoki yaratilayotgan obyektlar koordinatalarining aniqligi obyektlarning oʻlchamiga bogʻliq boʻladi. Ma’lumotlar modeli – bu geografik obyektlarni raqamlashtirib, kompyuter tizimida saqlovchi mexanizmdir. Har qanday MBBT standart markazlashgan ma’lumotlarni oʻz ichiga oladi, bu esa har xil turdagi obyektiv ma’lumotlarni tasvirlashga qulaydir.
Do'stlaringiz bilan baham: |
