1-Мавзу: Фаннинг мавзуи, максади ва вазифалари

b) vakti kat’iy belgilangan tizim
11- chizma. Mustakil talabga ega zaxiralarni boshqarish tizimlari.

Mikdori belgilangan tizimlarda doimo zaxiralar darajasi nazorat kilinadi. Agar zaxiralar mikdori belgilangan darajadan pasaysa, zaxiralarni tuldirishga buyurtma beriladi va u doim bir xil mikdordga beriladi. Bu tizimda urnatilgan kursatkichlar bulib buyurtma berish zarurligini kursatuvchi zaxiralar darajasi va buyurtma mikdori xisoblanadi.Kat’iy belgilangan mikdorli tizimi quyidagi xususiyatlarga ega bulgan ashyolar zaxiralari uchun foydalanishi maksadga muvofik:

1.YUkori kiymat
2.YUkori darajadagi saklash xarajatlari
3.Zaxiralar yukligi tufayli yuzaga keladigan zararning katta mikdori
4.Buyurtma berilayotgan mikdorga karab narxdan chegirmalar mavjudligi
5.Talabning ixtiyoriy mazmunga egaligi
Zaxiralarning boshqarishning vakti kat’iy belgilangan tizimlarda zaxiralarni tuldirish uchun buyurtmalar berilgan vakt oraliklarida beriladi, masalan, bir oyda bir marta. Buyurtma mikdori mavjud koldiklarga boglik va xar doim turlicha bulishi mumkin. Bu tizim quyidagi xususiyatlarga ega ashyolar zaxiralarini boshqarishda kullanilishi mumkin:
1.Past baxoli ashyolar
2.Zaxiralarni saklashga kam xarajat talab kilinishi
3.Zaxiralarning tugab kolishi bilan boglik yukotishlar mikdori kamligi
4.Doimiy ravishda bir ta’minotchidan olinuvchi kuplab tovarlardan biri
5.Talabning nisbatan doimiy darajasi

Boglik talabga ega zaxiralarning boshqarish tizimi moddiy extiyojlarning rejalashtirish deyiladi. Moddiy extiyojlarni rejalashtirish tizimlari boglik talabni prognoz kilish mumkinligi kabi afzallikdan foydalanadilar. Bunday rejalashtirishdan maksad, joriy ishlab chiqarish rejalarini bajarish uchun bevosita zarur bulgan mikdrodagina zaxiralarni shakllantirishdan iborat.

Moddiy extiyojlarni rejalashtirish tizimi uch xil turdagi axborotga muxtoj:
1. Ushbu ashyolardan foydalanadigan mahsulotlarning ishlab chiqarish rejasi .
2. Zarur material va detallarning spenfikatsiyasi va sarflanadigan mikdori (bir birlik mahsulot ishlab chiqarish uchun)
3. Ushbu ashyolar bo’yicha inventarizatsiya ma’lumotlari, xususan:
a) xozirgi paytdagi zaxiralar mikdori
b) buyurtma berilgan mikdor va uning kelishining kutilayotgan muddat
v) buyurtmani bajarish muddati (ya’ni buyurtma berilgandan sung kancha vaktda bajarilishi)
Extiyojlarni rejalashtirishda taxlil uch bosqichda amalga oshiriladi:
1. Ishlab chiqarish rejasi va materiallar spetsifikatsiyasi asosida umumiy ehtiyoj xisoblanadi.
2. Umumiy extiyoj mikdoridan zaxiralarning mavjud mikdorini xamda ishlab chiqarish rejasiga mos muddatlarda etkazilishi kutilayotgan buyurtma mikdorini chegirish orkali sof extiyoj aniklanadi.
3. Buyurtmalarni bajarish muddatini xisobga olgan xolda buyurtma berish vakti rejalashtiriladi.