1-mavzu. Fanning maqsad va vazifasi. Termodinamik tizim va ishchi jism. Holat parametrlari. Asosiy gaz qonunlari. Reja

Absolyut bosim

• 
  Absolyut bosim
  
• 
  U jism sirtiga normal bo‘yicha ta’sir etuvchi va bu sirtning yuza birligiga nisbatan olingan kuchdan iborat. Bosimni o‘lchash uchun turli birliklar: Paskal (Pa), bar, atmosfera (1 kg/sm2), suv yoki simob ustuni millimetri ishlatiladi.
  
• 
  Hajm
  
• 
  Moddaning solishtirma hajmi moddaning zichlik birligi egallagan hajmdan iborat. Solishtirma hajm jism massasi m va uning hajmi V bilan quyidagi nisbat bilan bog‘langan.
  
• 
  ѵ=V/m (1.1)
  
• 
  Moddaning solishtirma hajmi, odatda, m3/kg yoki sm3/gr hisobida o‘lchanadi.
  

Zichlik

• 
  Zichlik
  

  ρ=m/V=1/ѵ (1.2)

• 
   
  
• 
  odatda, kg/m3 yoki g/sm3 hisobida o‘lchanadi.
  
• 
  Sof moddaning har qanday uchta holat parametri ( P, va T) o‘zaro bir qiymat bilan bog‘langan. Bu moddalarni o‘zaro bog‘laydigan tenglama ayni moddaning holat tenglamasi deb aytiladi va uni quyidagi ko‘rinishda ifodalash mumkin.
  
• 
   
  
• 
  F(P, ѵ ,T)=0 (1.3)
  
• 
   
  
• 
  Holat parametrlari orasidagi bog‘lanishni P,v va T koordinatalar tizimida termodinamikaviy yuza ko‘rinishida tasvirlash mumkin.
  
• 
  Koordinatalarning bunday turi, odatda moddalarning holat diagrammasi deb aytiladi.
  

Ideal gaz. Ideal gaz qonunlari

• 
  Ideal gaz. Ideal gaz qonunlari
  
• 
  XVII – XIX asrlarda atmosfera bosimiga yaqin bosimlarda gazlar o‘zini qanday tutishini tekshirgan tadqiqotchilar emperik yo‘l bilan bir qancha muhim qonuniyatlarni ochdilar.
  
• 
  Boyl–Mariott qonnui: o‘zgarmas temperaturada gazning berilgan massasi uchun absolyut bosimning hajmga ko‘paytmasi o‘zgarmas kattalikdir.
  
• 
  P =const (1.4)
  

1 mol gaz uchun holat tenglamasi. 

• 
  1 mol gaz uchun holat tenglamasi. 
  
• 
  Gaz holati tenglamasining uchinchi shakli bir mol uchun yoziladi. Shuni eslatib o‘tamizki, gazning molekulyar og‘irligiga son jixatdan teng bo‘lgan kilogrammlar miqdori mol, boshqacha aytganda kilogramm-molekula deyiladi yoki kilomol deb aytiladi. Masalan kislorod (O2) kilomoli 32 kg ga, karbonat angidrid (CO2) kilomoli 44 kg ga teng va hokazo.
  
• 
  Avagadro qonuniga ko‘ra bir xil temperatura va bosimdagi turli gazlarning teng hajmlarida molekulalar soni bir xil bo‘ladi.
  
• 
  Bu ta’rifga asoslanib, bir xil temperatura va bosimlarda olingan turli gaz mollarining hajmi o‘zaro teng deb xulosa chiqarish mumkin. Agar –gazning solishtirma hajmi, –gazning molekulyar massasi bo‘lsa, u holda molyar hajmi  ga teng. Ideal gazlar uchun:
  
• 
  ѵ =const (1.12)
  

Etiboringiz uchun rahmat!
http://fayllar.org