1-Mavzu: Falsafa: uning predmeti, mazmuni va jamiyatdagi roli. Reja



Download 145,15 Kb.
bet35/57
Sana07.07.2021
Hajmi145,15 Kb.
#112018
1   ...   31   32   33   34   35   36   37   38   ...   57
Bog'liq
Лекция текст узб СБ ушын

Sakrash nima? Sakrash tabiat va jamiyatda sodir bo`ladigan sifat o`zgarishlarini anglatadigan falsafiy tushuncha bo`lib, taraqqiyotning uzluksiz ko`rinishiga qaraganda ancha tez o`tadigan jarayondir.

Sakrash miqdor o`zgarishlaridan sifat o`zgarishlariga o`tishda uzluksizlikning uzilishini bildiradi. Sakrash narsa va hodisalarning uzluksiz rivojlanish davomida tayyorlanib, shu uzluksiz rivojlanish momenti tugab, uzilish sodir bo`lishi bilan zaruriy ravishda yuz beradi. Sakrash birdaniga, to`satdan bo`ladigan holatgina emas, balki yangi sifat elementlari ko`payishi orqali yuz beradigan tadrijiy jarayon hamdir.

Sakrashning turlari o`z harakteriga ko`ra tabiat va jamiyatda xilma-xil bo`lib, ular bir-birlaridan farq qiladilar. Jamiyat taraqqiyotidagi sakrashlarning o`ziga xos tomoni shuki, bu sakrashlar eski ijtimoiy tuzumni yo`q qilish va yangi ijtimoiy tuzumni o`rnatadigan ijtimoiy jarayonlar, tadrijiy rivojlanish orqali amalga oshadi. Bunday sakrashlarni ikki turga bo`lish mumkin: birinchisi — portlash yo`li bilan bo`ladigan sakrashlar, ikkinchisi sekin-asta, tadrijiy yo`l bilan bo`ladigan sakrashlar. Birinchi tur sakrashlarning o`ziga xos xususiyati shundan iboratki, bunda narsa va hodisalarning yangi sifatga o`tishi nihoyatda tezlik bilan yuz beradi va kutilmagan natijalarni, tasodifiy jarayonlarni boshlab yuborishi, hatto salbiy holatlarni keltirib chiqarishi ham mumkin.

Sakrashning ikkinchi turida esa, eski sifat elementlarining asta-sekin yo`qolib borishi va yangi sifat elementlarining asta-sekin to`planishi natijasida yangi sifat paydo bo`ladi.

Shunday qilib sakrash quyidagi jihatlarga ega:

- birinchidan, sakrash taraqqiyot natijasida amalga oshadigan ob`ektiv va qonuniy jarayondir;

- ikkinchidan, sakrash tadrijiylikning uzilib, miqdor o`zgarishlaridan tub sifat o`zgarishlariga o`tishidir;

- uchinchidan, sakrash eskini tugatish va yangi sifatga mos keladigan holatlarning vujudga kelishi tufayli paydo bo`ladigan ziddiyatlarni hal qilishdir;

- to`rtinchidan, sakrash olamning rivojlanib, ilgarilab borishidir.

Hodisalarning sifat xususiyatlariga va ularning rivojlanish sharoitiga bog`liq ravishda eski sifatdan yangi sifatga o`tish turli shakllarda sodir bo`ladi. Har bir narsa, hodisa o`zining aniq inkor qilish usuliga, o`z navbatida aniq sakrash shakliga egadir.

Demak, har qanday o`zgarish, har qanday rivojlanish miqdor va sifat o`zgarishlarining o`zaro bir-biriga o`tishi orqali sodir bo`ladigan jarayonlardan iborat. Borliqning hamma sohasida doimo eski, umri tugayotgan narsa va hodisalarning barham topishi, yangi narsa va hodisalarning vujudga kelish jarayoni sodir bo`lib turadi. Bundagi eskining yangi bilan almashinishi inkor deb ataladi.

O`zgarish va rivojlanish jarayonida o`z-o`zini inkor etish tamoyili nihoyatda muhim. Bunda vorislik – eskining inkori va yangilikning shakllanishi sifatida namoyon bo`ladi. Ana shu jarayonlarning doimiy takrorlanishi inkorni inkor qonunining mohiyatini bildiradi.

Mazkur qonunga muvofiq ob`ektiv voqelikdagi narsa va hodisalarning rivojlanishi jarayonida eskining yangi tomonidan inkor qilinishi ro`y beradi. Biroq, aksariyat hollarda, eskilik butunligicha inkor qilinmaydi, undagi ijobiy tomonlar saqlanib qoladi.

Inkor tushunchasi kundalik ongda «yo`q», so`zi bilan qo`shilib ketadi, inkor qilmoq — «yo`q» demakdir, biror narsani rad etmoqdir. Lekin dialektikada inkor kundalik ongda ishlatiladigan tushunchadan farq qiladi. Dialektikada inkor qilish to`g`ridan-to`g`ri «yo`q» degani emas, ya`ni narsani mavjud emas, deb e`lon qilmoq yoki uni har qanday usul bilan yo`qotib tashlamoq emas.


Download 145,15 Kb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   31   32   33   34   35   36   37   38   ...   57




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish