1-mavzu: Elementar zarrachalar va ulaning klasifikatsiyasi

9-мавзу: Molekulalararo ta‘sirning turlari

Reja:

1. Molekulalararo ta‘sir kuchlari.

2.Orientatsion ta’sir molekulalarda doimiy dipolel momenti

3.Moddalarning agregat holatlarni va ularning o`ziga xos tomonlari.

Moddalarda kimyoviy bog`lardan tashqari molekullalarni ta’sir ham mavjud. Bu hildagi ta’sir sababli moddalar sovitilganda kondensatsiyalanadi va suyuq so`ngra esa qattiq holga o`tadi. Moddalarning bog`lanish vaqtida yurgan yashirin bug`lanish energiyasining hosil bo`layotgan bug`ning bajarilishi uchun kerak bo`lgan kengayishidan katta bo`lkishi qattiq modda suyuqlanayotanda issiqlikning yutilishi ana shu ta’sirlar tufayli bolayotganligini ochiq – oydin ko`rsatadi, molekulalalararo ta’sir 3 hil bo`ladi:

4. Opientatsion ta’sir (Keezom 1921 y)

   
   

5. Induksion ta’sir (Debay kuchlari 1920 y.)

   
   

6. Dispersion ta’sir (London 1930 y).

   
   

Orientatsion ta’sir molekulalarda doimiy dipolel momenti mavjudligi bilan bog`liq. Bir hil dipolar uchun uning energiyasi

M₀ – molekulaning dipole momnti.

Agar 2 hil dipolar ta’sir qilinayotgan bo`lsa

E₂1 bo`lganligi uchun dipolar o`zaro mos ravishda orientatsiyalanib, o`z energiyasini kamaytiradi, sistema barqarorlashadi.

Induksion ta’sir uni ba’zan polyarizatsion ta’sir deb ham yuritiladi.

Misol: atseton va benzol aralashmasini ko`raylik. Atseton qabli modda <sub>M0=0. Benzol qutbsiz, simmetrik tuzilishga ega bo`lgan birikmadir.</sub>

Ko`rinib turibdiki E1