1-Mavzu Elektron biznes asoslari fanining predmeti va bilish usullari. Elektron bines tushunchasi, tarixi va istiqbollari

---

1-Mavzu Elektron biznes asoslari fanining predmeti va bilish usullari. 
Elektron bines tushunchasi, tarixi va istiqbollari. 
2. Elektron biznes modeli va uning asosiy jihatlari. 
3. 
zbekistonda elektron tijoratni hozirgi holati va rivojlanish istiqbollari 
Elektron biznes asoslari fanining predmeti, maqsad va vazifalari 
 
Elektron bines tushunchasi, tarixi va istiqbollari. 
Elektron biznee(eavdo) rivojlanish tarixi 1960 yil oxirida AQSh Xavfsizlik vazirligi xarbiy bulimning 
ARPANET  (Advanced  Research  Projects  Agency  Network)  nomli  kompyuterlar  tarmogini 
yaratishidan  boshlangan.  Bunday  tarmoqning  foydaliligini  tez  orada  anglagan  univereitet  va  kolledj 
olimlari 
  almashinuvi  uchun  uxshash  tarmoq  yaratdilar.  Sekin-sekin  uzaro  boglangan 
yangidan-yangi lokal tarmoqlar paydo bula boshladi. Shunday qilib, XX asrning 80 yil oxirlariga kelib, 
Internet  deganda  xalqaro  "tarmoqlar  tarmogi"  tushunila  boshlandi.  Internet  rivojlanishi  davomida 
individual  va  korporativ  foydalanuvchilar  elektron  aloqalari  shakllandi.  Bu  esa  axborotni  ancha 
qiymatga ega va topish ancha oson bulgan yangi elektron soxaning yaratilishiga asos bulgan. Internet 
bunday  yangi  iqtisodiyot  kurinishi  paydo  bulishining  xam  sababi,  xam  natijasi,  fundamental 
texnologik  va  iqtisodiy  uzgarishlar  maxsuli  xamda  uning  muxiti  va  bozor  xisoblanadi.  Bularning 
xammasi  iqtisodiyotda  sezilarli  uzgarishlarni  keltirib  chiqardi.  Biznes  yuritishning  asosiy 
munosabatlari va modellari uzgardi: 
 
to  ishlab  chiqaruvchi  xokimiyatidan,  dallolning  keyin  - 
lchining  etakchi 
roligacha; 
 
to ommaviy ishlab chiqarishdan buyurtmaga ishlab chiqarishgacha; 
 
to material resurslar va aktivlar muximligidan axborot, bilim, saloxiyat muximligigacha. 
90  yil boshlarida Internetning aktiv tijoratlashuvidan yangi atamalar paydo buldi: elektron biznes (e-
business), elektron tijorat (e-commerce) va elektron marketing (e-marketing). Axborot texnologiyalari 
biznes  muvaffaqiyatida  ilgari  xech  qachon  bunday  muxim  rol  uynamagan.  Xdqiqatdan  xam,  yangi 
ming  yillikka  va  elektron  biznes  rivojlanish  davriga  kirib  kelarkanmiz,  biznesni  axborot 
texnologiyalaridan ajratish deyarli mumkin emas. Axborot texnologiyalari rolining usib borishi barcha 
faoliyat  turlariga 
  kusatyapti.  Etakchi  mamlakatlar  Internetni  ishlatish  va  elektron  tijorat 
rivojlanishida  katta  sakrashni  amalga  oshirdilar.  Xususan,  A>Shda  elektron  biznes  kuchli  soxaga 
aylandi. 
Etakchi  mamlakatlar  (novatorlar)  xar  doim  qiyin  axvolda  qoladilar.  Bir  tarafdan,  bozorda  etakchi 
bulganliklari  uchun  ular  birinchilikning  barcha  foydasini  kuradilar,  ikkinchi  tarafdan  esa  yangi 
soxadagi xamma qiyinchiliklar va muammolar birinchi bulib ularga duch keladi. Shuning uchun, 
 
analitiklar  elektron  biznes  rivojlanishining  ancha  keyingi  bosqichlarida  qushilgan  mamlakat  va 
kompaniyalar  boshqalarning  xatolaridan  foydalanish,  soxa  rivojlanishi  tendenstiyalarini  kurish 
borasida yutadi deb xisoblaydilar. 
Elekron biznes rivojlanishining tuliq tasvirini yaratish uchun uning rivojlanish qonunlarini tushunish, 
elektron va 
 marketing tizimlarini uzaro solishtirish va elektron tijorat, elektron marketingni 
qullash buyicha qaror qabul qilishda 
 qaratish kerak bulgan savollarni aniqlash kerak. 
 
malar,  kategoriyalar  va 
tushunch
elektron vitrina, elektron pul- 
 
-
tushunchalarining klassifikatsiyasi 1-jadvalda keltirilgan. 
-
- 
tizimni amal qilish- 
 mavjud emas, shuningdek, biznesni amalga oshirishdagi 
-
ning katta 

---

hajmi  mazkur  tushunchaga  kiritilmagan  (mahsulotni  taqsimlash  haqidagi  bitim,  savdo  vakolati, 
faktoring,  lizing,  loyihalashtirish,  kon-  salting,  investitsiya  bitimlari,  foydalanish  va  konsessiya 
haqidagi keli- shuv, birgalikdagi faoliyat va boshq
- 
 
 
1-jadval 
 
 
Elektron  biznes  - 
-  nologiyalari  va  kommunikatsiya  muhitidan 
foydalanishdir. 
a, elektron biznes - bu faqatgina elektron savdo emas. 
Elektron  biznes  - 
munikatsiya  texnologiyalarini 
- operatsiyalarining katta miqdori 
kiradi.  Elektron  biznes  yordamida  firma  asosiy  maqsadida  ifodalangan  iqtisodiy  va  moliyaviy 
 
Interchange - 
a- shinuvi), elektron pochtasi, Internet, intranet (kompaniya 
- 
 
Elektron  savdo  elektron  biznesni  alohida  turi  hisoblanadi.  Bu  sav- 
xizmatlarni yetkazib be
- lov evaziga taqdim etadi. 
- biznesning zamonaviy uslu- 
ilarga  tovarlar  va  xizmatlar  sifatini  oshirgan  holda  sarf-xarajatlarni  qisqartirish  hamda 
- 
-  chadan  hech