1-mavzu: Ekologiya kursining maqsadi, vazifalari, tarixi. Tabiat va jamiyat o’rtasidagi munosabatlar. Populyatsiyalar ekologiyasi

 

O’zbekistonda tabiatni muhofaza qilish 

 

      O‟zbekiston  Respublikasi  mustaqillikga  erishganidan  boshlab  Rio-de-

Janeyro  shaxrida  bo‟lib  o‟tgan  xalqaro  konferentsiyada  qabul  qilingan    ekologik 

siyosatni  ya‟ni  atrof  muhit  holatini  yaxshilash  aholi  salomatligini 

mustaxkamlashga qaratilgan ishlarni muvofaqqiyatli amalga oshirib kelmoqda . 

     Ekologik  muammolarni  hal  etishning  asosisy  yo‟nalishlari  Tabiatni 

muhofaza  qilish  davlat  qo‟mitasi,Vazirlar  maxkamasi,turli  nodavlat  tashkilotlari 

hamda  davlat  tomonidan  qabul  qilingan  Atrof  hitni  muxofazasi,gigienik,biologik 

xilma-xillikni saqlash bo‟yicha milliy xarakat rejalari va strategiyalarida o‟z aksini 

topgan. 

      Bozor iktisodiyoti sharoitida davlatning eng muhim vazifasi  aholi sonini 

o‟sishi,shaxarlarning  transport  orqali  yuk  tashishi,  sanoat  va  qishloq  xo‟jaligi  

ishlab  chiqarishini  rivojlantirish bilan bo‟g‟liq  ravishda  atrof muhit  muxofazasini 

muammolarini hal etish  ya‟ni tabiiy resurslarni qayta ishlash va ulardan oqilona 

foydalanish  masalalari  turibdi.  O‟tish  davrida  shubxasiz  tabiiy  resurslardan 

foydalanish darajasi  o‟zgaradi va atrof muhitnining ifloslanishiga ta‟sir ko‟rsatadi. 

    Bunday  sharoitda  Tabiatni  muhofaza  qilish  davdat  qo‟mitasi  tomonidan 

tabiiy  resurslardan  tejab  tergab  foydalanish  va  kam  chiqindili  texnologiyalardan 

foydalanish  kabi  ekologik  siyosatni  qo‟llashni  taqoza  etadi.Shunga  qaramasdan 

respublikada quyidagi ekologik muammoalar hal etilmay qolmoqda: 

      1.Orol bo‟yidagi ekologik tang ahvol; 

      2.Yer, suv, biologik resurslarning qisqarishi ; 

      3.Yer, suv, biologik xilma-hillikga va atmosfera havosini sifatiga qo‟shni 

davlatlarning ta‟siri; 

      4.Taiiy  holatni  va  uning  ifloslanish  manbalari  shuningdek  tabiiy 

resurslardan  foydalanishni  nazorat  qilish  uchun  yetarli  texnik  va  metodik 

imkoniyatlarning cheklanganligi; 

      5.Atrof  muhit  holatini  analitik  nazorat  qilish  uchun  maxsus  asbob 

uskunalarning ishlab chiqarish korxonalarining mavjud emasligi; 

      6.Tog‟-kon  chiqindilari,  avvalgi  uran  konlari  ayniqsa  ularning  chegara 

xududlardagi holati; 

---

 

6 

     7.Sanoat  va  maishiy  turmushdagi  chiqindilarning  qayta  ishlovchi  va 

o‟zlashtiruvchi tizimning takomillashmaganligi; 

     8.Tabiiy  atrof  muhit  va  ularning  ifloslanish  manbalari  hamda  tabiiy 

resurslardan foydalanish holati bo‟yicha yetarli ekologik bank tizimi ma‟lumotlari 

etarli bo‟lmasligi; 

      Tabiiy  atrof  muhitni  muhofaza  qilish  va  va  tabiiy  resurslardan  samarali 

foydalanish  masalalari  makroiqtisodiyotni  isloh  qilish  jarayonida  uning  diqqat 

markazida turmog‟i lozim. 

     O‟zbekiston  Respublikasi  atrof  muxit  va  tabiatni  muhofaza  qilish 

sohasidagi birinchi navbatdagi vazialari quydagilar hisoblanadi: 

     1.Jamiyatning  ta‟lim  olish  va  intellektual  potentsialini  o‟sishini 

ta‟minldovchi sharoitni yaratish; 

     2.Atrof  muhit  holatini  yaxshilash  uchun  hamda  global  ekologik 

muammoalarni hal etish uchun yetarli mablag‟lar ajaratilishi kerak; 

     3. Genetik fondni, turlar xilma xilligi va landshaftlarni saqlash; 

     4.Tabiatdan foydalanishning iqtisodiy mexanizmlarini takomillashtirish; 

     5.Maxsus  muxofazaga  olingan  xududlarni  boshqarish  bo‟yicha    dasturlar 

ishlab chiqish kerak; 

     6.Atrof  muxitni  ifloslanish  manbalarini  aniqlash bo‟yicha nazorat tizimini 

takomillashtirish va rivojlantirish; 

     7.Xususiylashtirish  jarayonida  ekologik  talablarga  rioya  qilish  va  atrof 

muxitga  zarar  keltirgani  uchun    javobgarlik  kabilarni  nazorat  mexanizmlarini 

yaratish; 

     8.Ekologik  xavfsiz  mahsulotlar  ishlab  chiqarish  va  texnologik  jarayonlar 

sohasida ekologik sertifikatlash tizimini takomillashtirish; 

      9.Ekologik  axborotlar  va  atrof  muxit  monitoringi  bo‟yicha  bank  tizimini 

yaratish; 

      10.Tabiatni muxofaza qilish davlat qo‟mitasining tabiatni muxofaza qilish 

ishlari  bo‟yicha  faoliyatini  yoritib  turuvchi  markazlashgan  axborot  tizimini 

yaratish;                           

     11.Ekologik ta‟lim va tarbiya tizimini yanada rivojlantirish; 

     12.Xalqaro  ekologik  normalar  va  standartlar  bo‟yicha  bosqichma-bosqich 

dasturlar ishlab chiqarish; 

     13.Xalq  xo‟jaligining  turli  soxalarida  ekologik  toza  texnologiyalar 

chmqindilarning  zararsizlantirish  va  o‟zlashtirish  bo‟yicha  ilmiy-texnik  ishlarni 

hayotga tadbiq etish hamda ilmiy –tadqiqot ishlarini olib borishin davom ettirish; 

     14.Atrof  muxit  muxofazasi,  tabiiy  resurslardan  foydalanish  masalalari 

bo‟yicha  jamiyatdagi  ekologik  tashkilotlar  bilan  o‟zaro  xamkorlikni  kuchaytirish 

va birgalikda ekologik qarorlar qabul qilish.