1-мавзу. Боғловчи моддалар р е ж а

Назорат саволлари
1. Гипсли боғловчи моддаларни олишда ишлатиладиган жиҳозларга нималар киради?
2. Паст ва юқори ҳароратда пиширилган гипс ҳақида сўзлаб беринг
3. Қурилишбоп гипснинг хоссаларини сўзлаб беринг
4. Юқори мустаҳкам гипс ва пардозбоп гипс хоссаларини сўзлаб беринг


5-мавзу. Ҳавои қурилиш оҳаги
Р Е Ж А
1.Ҳавои қурилиш оҳаги тўғрисида тушунча.
2. Ҳавои қурилиш оҳаги хом ашёси, турлари, хусусиятлари.
Таянч сўз ва атамалар: бўр, оҳактош, доломитлашган оҳактош, мергелли оҳактош, сўнмаган оҳак, пишириш,
Ҳавои қурилиш оҳаги хом ашёси, турлари, хусусиятлари
Таркибида 8% гача тупроқ бўлган калций ва магнийли карбонат тоғ жинсларидан – бўр, оҳактош, доломитлашган ва мергелли оҳактошни пишириб, жуда арзон бўлган ҳавода қотадиган боғловчи материал – оҳак олинади. Олинган маҳсулот бўлак-бўлак оқ ёки кул рангда бўлиб, у сувсиз калций оксид ва қисман магний оксиддан иборат. Буни сўнмаган ёки тош оҳак дейилади, уни майдалаб қайновчи оҳак олинади.
Агар сўнмаган оҳак таркибида магний оксид (MgО) 5% дан кам бўлса, кам магнезиалли, 5-20% гача бўлса магнезиалли, 20-41% гача бўлса доломитлашган оҳак деб аталади.
Оҳактошни пишириш процесси унинг таркибидаги СаСО₃ билан МgСО₃ нинг калций оксид (СаО), магний оксид (МgО) ва карбонат ангидрид гази оҳактошни пишириш жараёнида бошқа газлар билан бирга хумдондан чиқиб кетади. Натижада хумдондан тоза ёки магний оксид билан аралашган калций оксид ғовак тош сифатида олинади. Пишириш жараёнида оҳактошнинг оғирлиги 44%, ҳажми эса 12-14% камаяди.
Кондан келтирилган оҳактош, асосан шахтали , қисман айланма ёки доира шаклидаги хумдонларда 950-1100⁰С температура остида пиширилади.
Оҳак (гипс каби) - қадимий боғловчи моддадир. У бизнинг эрамизга қадар бир неча минг йиллар илгари қўллаганлар. Ҳавода қотувчи оҳак калцийли -магнийли карбонат тоғ жинсларини мўътадил куйдириш натижасида ҳосил бўлган маҳсулот. Хом ашё сифатида: бўр, оҳактош, доломитлашган оҳактош, таркибида 6% дан ортиқ тупроқ бўлмаган тоғ жинслари хизмат қилади. Агар 6% дан ортиқ тупроқ бўлса куйдирилган маҳсулот сувда қотиши хусусиятига эга бўлиб, сувда қотувчи гидравлик оҳак деб аталади. Актив минерал қўшилмалар сифатида табиий ёки сунъий ҳосил бўлган нордон (кислотали) қўшилмалар: трепел, опока, туф, пемза, шлак, кул ва бошқалар киритилади.