1-mavzu: Avtomobil transport harakat tarkibi

44-mavzu: Gidravlik yuritmani tormoz tamog’ining ishlash uslubi
Reja
1. Gidravlik yuritmani tormoz tamog’ining vazifasi

2. Gidravlik yuritmani tormoz tamog’ining tuzilishi

3. Gidravlik yuritmani tormoz tamog’ining ishlash uslubi

Gidravlik yuritmali tarmoqda ish jismi vazifasini tormoz suyuqligi o’taydi. Bu turdagi tormoz yuritmasi gidrostatik xususiyatga ega bo’lib, tormozlash uchun kerakli energiya suyuqlik bosimi vositasida tarqaladi. Soddalashgan gidrostatik yuritma rasmda tasvirlangan.

Tormoz pedali 4 bosilganda, asosiy tormozning tsilindr porsheni ta’sirida tsilindr 1 ichidagi suyuqlik bosim ostida g’ildirak tsilindrlariga yuboriladi. Natijada g’ildirak tsilindri 2 porshenni harakatlantirib, tormoz kolodkalarini keradi. Tormoz pedali qo’yib yuborilishi bilan tarmoqda bosim keskin kamayadi, natijada g’ildirak va asosiy tsilindr porshenlari olingi xoliga qaytadi. Tormoz pedaliga ta’sir etuvchi kuchni kamaytirish maqsadida tarmoq vakuum yoki gidrovakuum kuchaytirgich 3 bilan ta’minlangan.

Keyingi paytda harakat xavfsizligini to’laroq ta’minlash maqsadida ikki shaxobchali tormoz yuritmalari qo’llanilmoqda.

Bularga ikki tarmoqli asosiy tsilindr qo’yilgan bo’lib, har bir tarmog’i o’zi uchun belgilangan tormoz yuritmasi shaxobchasi uchun ishlaydi. Ko’pincha shaxobchalardan biri oldingi g’ildirak, boshqasi esa ketingi g’ildirak tormoz mexanizmlarining ishlashini ta’minlaydi. VAZ-2103 avtomobilining gidroyuritmasi ikki shaxobchali bo’lib, diskli oldingi g’ildirak tormoz 1 va 2 dan ham ketingi baraban turidagi kolodkali tormoz 9 va 10 dan tashkil topgan. Boshqaruvchi qism vazifasini pedal 6, ikki bo’linmali asosiy tormoz tsilindri 4, siyraklanishni kuchaytirgich 5, tormoz rostlagich 8 bajaradi. Bular bilan tutashgan shaxobcha 7 ketingi g’ildirak, shaxobcha 3 esa oldingi g’ildirak mexanizmlarini ulaydi. Shaxobchalardan biri buzilib suyuqlik oqib ketsa, boshqa buzilmagan shaxobcha yordamida avtomobil to’xtatiladi.

Gidroyuritmali tormoz tarmoqlari yuqori f. i. k. ga ega bo’lib, ishchi qismlarning vazni kichik va ixcham. Lekin bu turdagi tormozni og’ir ish sharoitida katta yuklanish bilan uzluksiz ishlatib bo’lmaydi. Bu xolda gidroyuritmada suyuqlik juda ham qizib, tormozlash paytida uning bosimi 10-12 MPa (100-120 kgksm²) dan kamayib ketadi, natijada tarmoqning ishlash aniqligi keskin pasayadi. Shu sababli gidroyuritmali ish tormozi ko’p yuk ko’taruvchi avtomobillarda qo’llanilmaydi.