1-mavzu. “Aholini ijtimoiy muhofaza qilish” fanining predmeti va mazmuni 1-amaliy mashg`ulot

Aholini ijtimoiy muhofaza qilish” tushunchasining ijtimoiy-iqtisodiy mohiyati va mazmuni

      Fanning predmeti, maqsad va vazifalari

Aholini ijtimoiy muhofaza qilish taraqqiy etgan barcha mamlakatlarning ijtimoiy-iqtisodiy hayotidagi zaruriy unsur hisoblanadi. “Ijtimoiy muhofaza” atamasi birinchi marta 1935 yilda AQShning “Ijtimoiy xavfsizlik bo’yicha Qonun” deb nomlangan huquqiy hujjatida qo’llanilgan. Mazkur qonunga ko’ra, mamlakatning har bir fuqarosining ishsizlik yoki daromadni yo’qotish, shuningdek, uning keskin kamayib ketishi (kasallik tufayli, farzand tug’ilishi natijasid a, ishlab chiqarish jarohati oqibatida, nogironlik sababli) bois iqtisodiy va ijtimoiy ne’matlardan mahrum bo’lishdan himoya qiluvchi chora-tadbirlar tizimi ijtimoiy himoya deb e’tirof etilgan. Bandan keyin bu atama 1938 yili Yangi Zelandiyaning qonuniy hujjatida qo’llanilgan va turli mamlakat aholi qatlamlarining bu sohadagi jiddiy muammo va orzu-umidlari mazmunini oddiy va tushunarli ifodalab, tezda Xalqaro Mehnat Tashkilotida o’z o’rnini topdi.

“Aholini ijtimoiy muhofaza qilish” fani aholini ijtimoiy muhofaza qilishning asosiy shakllari, uslublari, tamoyillari va yo’nalishlarini, aholining ijtimoiy muhofazaga muhtoj qatlamlari ijtimoiy muhofaza qilish tizimini, aholining bu toifasini ijtimoiy muhofaza qilishda davlat va nodavlat jamg’armalarining o’rni, ular tomonidan beriladigan ijtimoiy transfertlar, pensiya ta'minotining shakllanishi va sarflanishini o’rganadi.

Fanning predmeti aholiga munosib turmush sharoitini yaratish, aholining muhtoj qatlamlarini ijtimoiy muhofaza qilish bilan jamiyatda yuzaga keladigan ijtimoiy-iqtisodiy munosabatlar bo’lib, ular aholining moddiy va ma'naviy ehtiyojlarini qondirishga yo’naltirilgan.

Mazkur munosabatlarning sub’yektlari quyidagilar hisoblanadi:

• 
  davlat hokimiyati organlari;
  
• 
  ish beruvchilar vakillari;
  
• 
  yollanma ishchilar birlashmalari;
  
• 
  mehnatga layoqatsiz va ishlamaydigan fuqarolar.
  

Fanning asosiy maqsadi aholini ijtimoiy muhofaza qilish tizimini yaxlit, murakkab, muayyan tarixiy, nisbatan mustaqil hodisa sifatida tushunish, ijtimoiy muhofaza shakllari, yo’nalishlari va qonuniyatlarini aniqlash hamda uni takomillashtirish yo’llarini belgilash hisoblanadi.

Fanning asosiy vazifalari quyidagilardan iborat:

• 
  o’rganilayotgan sohadagi tushunchalarning mazmun-mohiyatini anglash;
  
• 
  aholining kam ta'minlangan qatlamini ijtimoiy muhofaza qilish tizimini o’rganish;
  
• 
  xodimlarni ijtimoiy muhofaza qilishning iqtisodiy mexanizmini tadqiq qilish;
  
• 
  ijtimoiy ta’minot tizimining shakllanishi va rivojlanishini o’rganish;
  
• 
  aholiga ijtimoiy xizmat ko’rsatishning xususiyatlari va turlarini aniqlash;
  
• 
  aholi turmush darajasi va daromadlarining mohiyatini anglash;