1-Мавзу: Ахборот тизимларининг инструментал воситаларига кириш. Режа

RAD методологияси доирасидаги ҳаётий давр босқичлари

• 
  талабларни режалаштириш ва таҳлил қилиш;
  
• 
  лойиҳалаш;
  
• 
  қуриш;
  
• 
  жорий этиш.
  

UML моделлаштиришнинг унифицирланган тили
ташкилотни моделлаштиришнинг инструментал воситаси сифатида

UML (инглиз тилидан олинган бўлиб, Unified Modeling Language — моделлаштиришнинг унифицирланган тили) – ахборот тизими учун дастурий таъминотни ишлаб чиқишда объектли моделлаштиришнинг графикли таърифлар тили ҳисобланади.

UML имкониятлари дастурий таъминотни моделлаштириш билан чегараланмайди, уни бизнес ва техник жараёнларни моделлаштиришда, тизимларни лойиҳалашда, ташкилий тузилмаларни акс эттиришда ҳам қўллаш мумкин.
Тизимда кечадиган жараённи кўрсатишда, яъни тизимни моделлаштиришда уни диаграмма деб аталувчи график кўринишлар орқали UML да ифодалаймиз.
UML алоҳида дастурлаш тили эмас, балки унинг муҳитида МЭК61131-3 стандартига мос (Масалан С++) дастурлаш тилини қўллаш мумкин.
3. Технологик жараёнларни лойиҳалаш ва бошқаришни автоматлаштиришда комплекслашган аппарат ва дастурий воситаларнинг ўрни.
Датчик, контроллер тушунчалари ва уларнинг турлари, SCADA, CoDeSys, аппарат ва дастурий воситалари.


Датчик, сенсор (инглизча sensor) - назорат қилинадиган катталикларни қулай ҳолатдаги бошқарилувчи сигнал кўринишига айлантирувчи қурилма.
Датчиклар техник тизимларнинг элементи бўлиб, қурилма ёки жараёнларни бошқариш учун уларни ўлчаш, сигнализациялаш ва назорат қилишга мўлжалланган. Датчиклар назорат қилинадиган катталикларни (босим, температура, концентрация, частота, тезлик, кучланиш, электр токи ва ҳ.к.з) ўлчаш, узатиш, бир кўринишдан иккинчи кўринишга айлантириш ва сақлаш учун қулай бўлган сигналларга (электр, оптик, пневматик) айлантиради.
Тарихий ва мантиқий датчиклар ўлчаш техникаси ва ўлчов асбоблари билан боғлиқ. Масалан термометрлар, барометрлар ва назорат ўлчов асбоблари. Датчик термини автоматлаштирилган бошқариш тизимларини ривожланиши билан мустаҳкамланди. Умумий мантиқий элемент сифатида датчик - бошқарув қурилмаси-бажарувчи қурилма-бошқарув объекти маъноларини англатади. Датчикларни автоматлаштирилган тизим параметрларини рўйхатга олишда, илмий изланишлар ва экспериментларда қўллаш мумкин.