1-mavzu : yosh va pedagogik psixologiya fanining tadqiqot sohasi va muammolari mavzu o‘quv maqsadi : Ta’limiy

6.O‘smirlik davrida psixik rivojlanish xususiyatlari

6.1Vazifa: O‘smirlik davridagi psixik rivojlanishga xos xususiyatlarni belgilang. Bunda quyida keltirilgan jadvalda ko‘rsatilgan qaysi psixologik xususiyatlarning rivojlanishi o‘smirlik davrida kuchayishini, qaysilarining rivojlanishi esa aksincha susayishini tegishli xususiyat keltirilgan satr va “kuchayadi”, “susayadi” jumlalari kiritilgan ustunlar o‘zaro kesishgan joyga biror belgi qo‘yish talab qilinadi.

№	O‘smirlik davrida rivojlanishi kuchayadigan yoki susayadigan xususiyatlar	Kuchayadi	Susayadi
1	Bolada xarakter aksentuatsiyasining vujudga kelish ehtimoli
2	Bolaning tengdoshlar referent guruhidagi komforlik darajasi
3	Bola mexanik xotirasining rivojlanishi
4	Boladagi affiliatsiya ehtiyoji
5	Boladagi o‘quv faoliyatiga nisbatan qiziqish
6	Bolaning kattalar bilan muloqot ehtiyoji
7	Boladagi avtonomiyaga bo‘lgan ehtiyoj
8	Bola shaxsi rivojlanishida adaptatsiya jarayonining darajasi
9	Bola so‘z-mantiqiy tafakkurining rivojlanishi
10	Bola uchun o‘qituvchi mavqeining irradiatsiya darajasi
11	Boladagi kattalik hissi
12	Bolaning o‘quv faoliyatida yaxshi baho olishga qiziqish darajasi

7.Ilk o‘spirinlik davrida psixik rivojlanish xususiyatlari

7.1Vazifa: Ilk o‘spirinlik davri uchun xos psixologik xususiyatlardagi jinslararo tafovutlarni ko‘rsating. Bunda qo‘yidagi jadvalda keltirilgan xususiyatlarning qaysilari ilk o‘spirinlik davrida ko‘proq o‘g‘il bolalarga, qaysilari qiz bolalarga xos bo‘lishini aniqlab, jadvalga kiritilgan javob maydonining tegishli qismlari (o‘g‘il bolalar va qiz bolalar uchun ajratilgan maydonlar) da muayyan xususiyatning tartib raqamiga muvofiq keluvchi raqamli katakchaga biror belgi qo‘yish talab qilinadi.

№	Ilk o‘spirinlik davrida o‘g‘il va qiz bolalarga xos bo‘lgan psixologik xususiyatlar
1	O‘zi kabi jinsga mansub odamlar orasidan do‘st tanlash ehtimolining pasayishi, ammo tanishlar sonining ortishi
2	Do‘st sifatida tengdoshlardan keyingi o‘rinda Yoshi kattaroq odamlarga ko‘proq ixtiyor berilishi
3	SHaxsiy kundaliklarda emotsional kechinmalar tavsifining nisbatan katta o‘rin egallashi
4	Jinslararo munosabatlarda ma’naviy yaqinlik ehtiyojining nisbatan kechroq etilishi
5	Haqiqiy do‘stlikning mavjudligiga nisbatan optimistik munosabat darajasining ortishi
6	Kasb tanlashda shaxsiy imkoniyatlarga nisbatan tanqidchanlik darajasiningning yuqoriroq bo‘lishi
7	Kasbiy orientatsiyada ijtimoiy-gumanitar va badiiy yo‘nalishlarning ustunlik qilishi
8	YAxshi ko‘riladigan o‘qituvchining insonni tushunish qobiliyati otaning shunday qobiliyatidan yuqoriroq baholanishi
9	Kelajakda tanlanadigan kasbga nisbatan qo‘yiladigan talablar darajasining yuqori bo‘lishi
10	Bilish sohasidagi qiziqishlarda aniqlik va differensiatsiyaning nisbatan yuqori bo‘lishi

Javoblar maydoni
O‘g‘il bolalar					Qiz bolalar
1	2	3	4	5	1	2	3	4	5
6	7	8	9	10	6	7	8	9	10

8.Yetuklik davrining o’ziga xos xususiyatlari
SWOT – таҳлил metodi

• 
  S-кучли томони
  
• 
  W- кучсиз томони
  
• 
  О- имкониятлари
  
• 
  Т- хавф-хатар
  

SWOT – таҳлил

S	Kuchli tomoni	- ijtimoiy hayotning barcha jabhalarida kamolga erishgan shaxs sifatida faol ishtirok - bu davrda qator funksiyalar darajasining o‘zgarishi, takomillashuvi kuzatiladi. -Yoshlik davri insonning kuch-quvvatga, orzu-havasga, ijodiy rejalarga, izlash va izlanishlarga, aqliy imkoniyatlarga boy davridir.
W	Ojiz tomoni	-mazkur davrda ham muayyan darajada inqiroz bo‘ladi. -O‘ziga o‘zi hisob berish shu davrning muhim psixoloshk tomonlaridan biridir.
О	Imkoniyatlari	Etuklik davrida odam o‘zining barcha kuch-quvvati, qobiliyati, aql-zakovati, ichki imkoniyatlarini o‘z kasbiga, ijtimoiy faoliyatiga, jamoat ishlariga to‘la safarbar qila oladi. - Bu davrda inson qanday ishlarni amalga oshirishga, kdysi imkoniyatlardan foydalanmagani, ayrim xatolar, tushunmovchiliklar sababli ko‘ngilsizliklar vujudga kelganlishni anglay boshlaydi
Т	Xavflar	Organizmdash ayrim o‘zgarishlar, umrning tez o‘tishi kishini qattiq tashvishga va iztirobga soladi. Mazkur Yoshda shaxsiy hayotdagi yutuqlar, g‘alabalar yoki muvaffaqiyatsizliklar kishining ruhiy dunyosiga qattiq ta’sir etadi.

9. Keksalik davrining o’ziga xos xususiyatlari

O‘N MINUTLIK ESSE
Esse – bu muallifning individual nuqtai nazarini ifoda etish shakli bo‘lib, biror narsa-hodisa yoki jarayon haqidagi umumiy yoki dastlabki dunyoqarashni o‘z ichiga oladi.
O‘n minutlik esseni yozish qoidalari (“Yoshlikdagi mehnat-qarilikdagi rohat” mavzusida):
1. Taklif etilgan mavzuga doir so‘zlar hajmi 500 tadan 1000 tagacha bo‘lishi mumkin.
2. “Keksa inson deganda ko‘z oldimga ... keladi”, “Mening fikrimga ko‘ra qari ... bo‘lishi kerak”, “tajribali, nasihatgo’y... kabi sifatlarga ega bo‘lishi kerak” kabi jumlalardan foydalaning.
3. O‘zingiz havas qilgan, siz uchun ideal bo‘lgan insonlardan biri misolida keksa inson timsolini gavdalantiring.

Т-ЧИЗМА metodi
T-chizma munozara vaqtida qo‘shaloq javoblar (ha/yo‘q, tarafdor/qarshi) yoki taqqoslash-zid javoblarni yozish uchun universal grafik organayzer hisoblanadi. Masalan “Qarilik davrining o’ziga xos xususiyatlari” tamoyiliga asoslanib o‘qilganidan so‘ng, bir juft talaba quyida keltirilganidek, T-chizmani tuzishi va besh daqiqadan keyin, chizmaning chap tomonida Qarilik davrining o’ziga xos xususiyatlari va imkoniyatlarni yozishi mumkin. So‘ngra besh daqiqa mobaynida ular bu fikrga qarshi iloji boricha ko‘p sababni keltirishlari kerak. Ana shu vaqt oxirida ular yana besh daqiqa mobaynida o‘z T-chizmalarini boshqa juftlik chizmalari bilan taqqoslashlari mumkin.