1. мавзу : Yog`och materiallarini

O‘lchash va rejalash asboblari (chizg‘ichlar, ruletmetr, qalamlar, 
xatkash va boshqalar). 
Rejalash deganda chizmadagi shakl va o‘lchamlarni 
rejalash asboblari yordamida yasaladigan buyumning zagotovkasiga ko‘chirishni 
tushunish lozim. Qandaydir biror buyumni tayyorlashdan oldin uning 
zagotovkasini rejalash, ya’ni ishlov beriladigan chegaralarini chiziqlar bilan 
belgilab olish lozim. Duradgorlikda masshtabli lineyka, go‘niya, porsi go‘niya, 
xatkash kabi nazorato‘lchov va rejalash asboblaridan foydalaniladi. Rejalashni 
qalamda rejalash asboblari (masshtabli chizg‘ich, duradgorlik go‘niyasi,) 
yordamida chizmaga, eskizga, texnik rasmlarga muvofiq bajariladi. 1-rasmda 
rejalash asboblaridan ayrimlarining umumiy ko‘rinishi tasvirlangan. 
Duradgorlik go‘niyasi bir-biriga nisbatan to‘g‘ri burchak ostida 
joylashadigan chiziqlarni o‘tkazishga va to‘g‘ri burchak ostida joylashadigan 
chiziqlarni o‘tkazishga va to‘g‘ri burchaklarni tekshirishga mo‘ljallangan. 
Masshtabli chizg‘ich o‘lchamlarni aniqlash va ularni zagotovkalarga 
qo‘yish, ishlov berilgandan keyingi o‘lchamlarni tekshirish uchun, shuningdek, 
to‘g‘ri chiziqlar o‘tkazish uchun xizmat qiladi. 
Porsi go‘niya. 
Buyum qismlarini porsi usulida biriktirishda (portret ramkasi 
qismlari; 
eshik, deraza romlarining burchaklari; javon, shkaf kabilarning karnizlari, umuman 
randalar yordamida gul chiqarilgan qismlarni biriktirishda) rejalash porsi go‘niya 
yordamida bajariladi. Porsi go‘niya lineykasi kundaga 450 burchak hosil qilib 
o‘rnatiladi.
Xatkash
-aniq o‘lchamli qilib arralash, randalash, o‘yish-teshish 
ishlarini bajarishda yog‘och materiallarning turli tomonlariga ularning qirralariga 
parallel qilib reja chiziqlari chizishda ishlatiladigan rejalash asbobi.
Xatkashlar bir cho‘pli, ikki cho‘pli va ko‘p cho‘pli bo‘lishi mumkin. To‘g‘ri 
burchakli detallarni rejalashda quyidagilarga alohida e’tibor berish kerak: 
1. Masshtabli chizg‘ichning nolli bo‘linmasi o‘lchash boshlanadigan chiziq ustida 
turishi lozim. 
Masshtabli chizg‘ich yordamida detalni rejalash: M: detalning enini o‘lchash va 
reja chizig‘ini o‘tkazish quyida ko’rsatilgan. 

---