1-mashg’ulot yоrug’lik oqimini foydalanish koeffitsienti usuli yоrdamida sunhiy yоritishni нisoblash

1.3. Dastlabki berilganlar:
K - zaҳira koeffitsienti

1.1-jadval

Xona tavsifi	Zaxira koeffitsientlari
	Lyuminestsen lampalar	CHulgamli lampalar	Yoritgichlarni tozalash vaqti
CHang,tutun, qurumlar-ning ko’p chiqishi	2	1,7	1 oyda 4 marta
CHang,tutun, qurumlar-ning o’rtacha chiqishi	1,8	1,5	1 oyda 3 marta
CHang,tutun, qurumlar-ning kam chiqishi	1,5	1,3	1 oyda 2 marta
Ochiq xolatda	1,5	1,3	1yilda 3 marta

Xona maydoni-ning indeksi	Yoritgichlarning ishlash koeffitsienti
	Yoritgich to’g’ri difuziyali yorug’lig’i bilan panjarali qorong’ulatgich15°				Panjarali qorong’ulatgich yuqoridagi ochiq osiluvchi yoritgich					Plafonlar panjarali qorong’ulatgichli bilan 30°
Xar xil belgilardagi Rp Rs (%) da
	30 10	50 30	70 50	50 30	50 50	70 50	70 70	50 30	50 50		50 50	70 70
0,5 0,6 0,7 0,8 0,9 1,0 1,1 1,25 1,5 1,75 2,0 2,25 2,5 3,0 3,5 4,0 5,0	15 19 23 25 27 29 30 31 33 34 36 37 38 39 40 41 42	17 22 25 27 29 30 31 33 34 36 37 38 39 40 41 42 43	20 24 27 30 31 32 33 35 37 38 39 41 42 43 44 45 46	13 16 19 21 22 23 24 26 28 29 31 32 33 35 36 36 39	15 19 21 23 24 25 27 28 30 32 33 35 36 37 38 39 41	17 22 24 26 28 30 28 30 31 33 35 37 39 40 46 47 49	23 17 30 32 33 35 36 38 40 41 43 44 46 47 49 50 52	13 16 19 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 32 33	15 19 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 32 33 34		15 19 21 23 24 24 25 26 28 29 30 31 32 33 33 34 34	19 22 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 33 34 34 35 35

Ҳar xil tildagi lyuminesntli yeritgichlarning foydalanish koeffitsienti

1.2-jadval
1-masalani yechish uchun variantlar

1.3-jadval

Variantlar		1	2	3	4	5	6	7	8	9	10	11	12	13	14	15
Em ,lk		500	300	400	200	300	500	200	400	300	200	500	400	300	500	200
Xona o’lcham-lari	Bo’yi, m Eni, m Baland-ligi, m	15 10 5	25 15 6	70 50 7	50 30 6	70 35 7	25 15 5	24 18 6	30 18 7	24 12 6	18 12 9	10 8 4	12 10 5	14 11 3	20 25 4	30 25 6
Variantlar		16	17	18	19	20	21	22	23	24	25	26	27	28	29	30
Em ,lk		300	400	200	500	300	500	200	400	300	200	500	400	300	500	200
Xona o’lcham-lari	Bo’yi, m Eni, m Baland-ligi, m	28 20 7	23 10 5	40 30 4	3528 7	45 40 8	25 15 5	24 18 6	30 18 7	24 12 6	18 12 9	10 8 4	12 10 5	14 11 3	20 25 4	30 25 6

7.4. Mustaqil tayyorlanish uchun savollar:

1. 
   Yorug’lik oqimi nima?
   
2. 
   Yorug’lik kuchi nima?
   
3. 
   Yoritilishning sifat ko’rsatgichlari nimadan iborat?
   
4. 
   Tabiiy va sunhiy yoritilishlar nimalardan iborat?
   
5. 
   Qanday yoritgichlarni bilasiz?
   
6. 
   Bajariladigan ishlarining qanday aniqlikdagi turlarini bilasiz?
   
7. 
   Ishlab chiqarishda yoritishga qo’yladigan talablar nimalardan iborat?
   
8. 
   Avariya xolatlarida yoritilganlik qancha bo’lishi kerak?
   
9. 
   Portlash xavfi bo’lgan xonalar qanday lampalar bilan yoritiladi?
   

2-MASHG’ULOT

ISHL JOYDAGI

YORITILGANLIKNI TADQIQ QILISH

1.Umumiy ma’lumotlar

Ishning maqsadi: Ishlab chiqarish xonalraida tabiiy yoritilganlik darajasini o‘lchash va olingan ko‘rsatkichlarni ishlab chiqarish me’yorlariga muvofiq holatga keltirish.

Ishning mazmuni:

1. YOritilganlikni o‘lchaydigan asbob bilan tanishish.

2. Ishlab chiqarish xonasida tabiiy yoritilganlik darajasini

o‘lchash.

3 Ishlab chiqarish xonasida turli nuqtalarning yorug‘lik

bilan ta’minlashiga qarab yoritilganlik darajasini baholash.

2. Ishni bajarish uchun kerakli ma’lumotlar.

Ish joyini yorug‘lik bilan ta’minlashda tabiiy va sun’iy yorug‘likdan foydalaniladi. Tabiiy yorug‘lik yuqoridan maxsus yoritish tuynuklari va yon tomonidan derazalar orqali ta’minlanadi. Tabiiy yoritilganlik darajasi yilning qish davriga, iqlim sharoiti va jug‘rofik kenglikka qarab o‘zgaradi. SHuning uchun yoritilganlik darajasining o‘lchov belgisi sifatida “lyuks”lar emas, balki tabiiy yoritilganlik koeffitsentini qo‘llash maqsadga muvofiqdir. Xona ichidagi yoritilganlikning tashqari (ochiq havodagi) yoritilganlik darajasiga bo‘lgan nisbatini “Tabiiy yoritilganlik koeffitsenti” deb ataladi, ya’ni:

e=

Bu tenglamada: Eich. – xona ichidagi yoritilganli, lk (lyuks) E.tash.- tashqari (ochiq havo) dagi yoritilganlik, lk. Me’yorga muvofiqlashtirilgan tabiiy yoritilganlik koeffitsentini hisoblashda bajarilgan ishning og‘irlik darajasi, yilning davri, jo‘g‘rofik

kenglik omillari hisobga olinadi. (SNiP 11,4-79 ga muvofiq) va quyidagicha aniqlanadi: íe e m c    Bu tenglamada m-yoritish koeffitsienti, ya’ni 0,8 ga teng

s- serquyoshlik iqlimiy koffitsienti, ya’ni 0,6 - 0,7 ga teng

em– me’yorga muvofiqlashtirilgan tabiiy yoritilganlik koeffitsienti

em- ruxsat etilgan kattalik 0,1-10 %

Me’yorga muvofiqlashtirilgan tabiiy yoritilganlik koeffitsenti (T.YO.K)

1-jadval

Ish tartibi Xonada bajariladigan ishning har akteri T.YO.K

me’yorsi

Ish aniqligi darajasini ko‘rsatkichi

Obg‘ekt (nishon) larning katta – kichik ligi, mm hisobida

YOritilganlik darajasi

(Tepadan)

yuqori

YOn tomondan

1 O‘ta yuqori aniqlikdagi ish 0,15 dan kichik 10 3,5

2 Juda yuqori anrqlikdagi ish 0,15 dan 0,3 gacha 7 2,5

3 YUqori aniqlikdagi ish 0,3 dan 0,5 gacha 5 2,0

4 O‘rtacha aniqlikdagi ish 0,5 dan 1,0 gacha 4 1,5

5 Kam aniqlikdagi ish 1,0 dan 5,0 gacha 3 1,0

6 Aniqlikni talab qilmaydigan ish

5,0 dan katta 2 0,5

3. YOrug‘likni o‘lchovchi asboblar

YOrug‘likni o‘lchashda fotoelektrik lyuksmetrlar (YU-16, YU-17) keng qo‘llaniladi. Lyuksmetrning ish mohiyati fotoeffekt hodisasiga asoslangan. YU- 16 lyuksmetrning o‘lchov ko‘rsatkichi 250 gacha bo‘lingan va uch darajada o‘lchash imkonini beradi, 0 dan 25 gacha, 0 dan 100 gacha va 0 dan 500 gacha (lyuks hisobida). Agar o‘lchash paytida yorug‘lik yoritgich qoplamasi qo‘llanilsa – o‘lchov darajalarinnig chegaralari mos ravishda 2500, 10000 va 50000 lyuksgacha kengayadi.

1- chi rasmda lyuksmetrni umumiy ko‘rinishi berilgan.

1-rasm. YU-16 Lyuksmetri

2-rasm. YU-116 Lyuksmetrini foto ko‘rinishi

1.Lyuksmetrning ish mohiyatini o‘rganish. 2.Lyuksmetrni ishga tayyorlash: asbobini gorizantal ho‘latga quyib, uning ko‘rsatgich o‘qini “nolg‘” belgisi qarshida joylashganini tekshirish. 3.Xonaning deraza tomonidan qaramag‘ qarshi tomongacha, har bir metrda yoritilganlik darajasini o‘lchash. YOritilganlik quyidagicha o‘lchanadi: pereklyuchatel (o‘lchov darajasining ko‘chirgichi) 500 lk darajasida o‘rnatiladi. Agar o‘lchov natijasi 20 dan kam bo‘lsa – 100 lk darajaga ko‘chiriladi, bu holatga ham 10 dan kam bo‘lsa – 25 lk darajasida o‘rnatiladi. Xona ichkarida yoritilganlik darajasini o‘lchab bo‘lgach, tashqari (ochiq havo) dagi yoritilganlik o‘lchanadi. Olingan natijalar hisobot varaqasiga yoziladi. Hisobot varaqasida ko‘rsatilgan savollarga javob berib, bajruvchi oldida qo‘yilgan vazifalar bajariladi. Hisobot varaqasi oddiy o‘quvchilar daftarining ikki beti yoki 30×21 sm formatli oq qog‘oz varaqlarida to‘ldiriladi.

10. 
    Yorug‘lik oqimi nima?
    

11. Yorug‘lik kuchi nima?

12. Yoritilishning sifat ko‘rsatgichlari nimalardan iborat?

13. Tabiiy va sun’iy yoritilishlar nimalardan iborat?

14. Qanday yoritgichlarni bilasiz?

15. Bajariladigan ishlarining qanday aniqlikdagi turlarini bilasiz?

16. Ishlab chiqarishda yoritishga qo‘yladigan talablar nimalardan iborat?

17. Avariya xolatlarida yoritilganlik qancha bo‘lishi kerak?

18. Portlash xavfi bo‘lgan xonalar qanday lampalar bilan yoritiladi?

19. Yoritilishning miqdoriy ko‘rsatkichlarini tasniflab bering.

20. Yoritilishning sifat ko‘rsatkichlarini tasniflab bering.

1.Optik diapazonga to’g’ri keladigan elektr magnit to’lqinlarining   energetik parametrlarini o’lchash bilan shug’ullanadigan optikaning bo’limiga fotometriya deyiladi. Soddaroq qilib aytganda, ko’zga ko’rinadigan yorug’lik ta’sirlarini o’lchash bilan shug’ullanadigan optikaning bo’limi fotometriya deyiladi. Fotometriya – yorug’lik energiyasining oqimi, yorug’lik kuchi, yoritilganlik, ravshanlik, yorituvchanlik kabi fizik kattaliklar bilan ish ko’radi.

Ko’zga ko’rinadigan yorug’lik nurlari spektral tarkibigagina bog’liq bo’lmay, ko’zning yorug’lik spektriga bo’lgan sezgirligi (ko’rish funksiyasi U) ga ham bog’liq. Shu sababli ko’zning nisbiy spektral sezgirligi degan tushuncha kiritilib, bu tushuncha matematik shaklda.

2. YOrug’lik kuchi birligi Sobiq Ittifoq metrologiya ilmiy tekshirish institutining fotometrik laboratoriyasida yasalgan yorug’lik etalonining   yuzasidan normal yo’nalishda chiqayotgan yorug’lik kuchining   qismiga teng. Bu birlikka kandela (kd) deyiladi. Bu yorug’lik kuchining yangi etaloni bo’lib, xalqaro bir shamning (eski etalonning) yorug’lik kuchi 1.005 kd ga teng
3. Sun’iy yoritilish Aloqa korxonalarida ishlab chiqarish binolarini yoritish uchun sun’iy yoritishning 2 tizimi qo‘llanadi: teppa-teng (simmetrik) yoki yoritg‘ichli lokalizatsiyaga joylashtirib umumiy yoritish; bir vaqtning o‘zida umumiy va mahalliy yoritishdan foydalangan holda uyg‘unlashma yoritish. Mahalliy yoritish statsionar va ko‘chma bo‘lishi mumkin. Ishlab chiqarish sharoitlarida 1 mahalliy yoritilishdan foydalanishga yo‘l qo‘yilmaydi, negaki, ish joyi va atrof-muhit makonining yoritilishlari o‘ta farqlanadi. Natijada ishlash uchun noqulay sharoitlar yuzaga keladi, shikastlanish xavfi ortadi, ishlab chiqarish mahsuldorligi pasayadi. Almashtirma lampalar bilan muntazam ishlar uchun faqat birgina mahalliy yoritilishdan foydalanishga izn beriladi. Umumiy yoritishdan ish joylari yuqori Yorug’lik talab qilmaydigan va shuningdek, ishlab chiqarish sharoitlariga ko‘ra (mexanik tebranishlar) mahalliy yoritish mumkin bo‘lmagan joylarda me’yoriy yoritilishning uncha katta bo‘lmagan darajalarida foydalaniladi. Mahalliy yoritilishdan foydalanilmagan holda ish joylarini yuqori yoritish uchun yoritg‘ichlarning lokalizatsiyali joylashtirgan holatda yoritishni qo‘llash mumkin. Bunday tizim ko‘proq Yorug’likni ish joylariga yo‘naltirish va ishlab chiqarish binolarining katta makonlarini ham tejamli yoritish imkonini beradi. Uyg‘unlashma yoritishdan ish joylarida yoritilishning yuqori darajalarini yoritish zarur bo‘lganda foydalaniladi.

Mahalliy yoritishdan umumiy yoritish bilan 1 qatorda foydalanilganda, ishchiga bo‘sh tuzatishda mahalliy yoritg‘ichdan Yorug’lik oqimini yo‘naltirish imkonini beradi. Zarurat tug‘ilganda, mahalliy yoritish o‘chiriladi. Uyg‘unlashma yoritish tizimidan keng qo‘llaniladi. Vazifasiga ko‘ra, elektr yoritishni ishchi, avariya, ta’mir, qo‘riqlashga ajratish mumkin. Faqat ishchi va avariya yoritilish sanitariya me’yorlari bilan me’yorlanadi. Ishchi yoritilish ish joylarida maromidagi yoritilishni yaratish uchun xizmat qiladi. Eng kam yo‘l qo‘yiladigan sanitariya normalari ishlab chiqarish binolaridagi ish joylarida yoritilish ish turi, ishlayotganda farqlash zarur bo‘lgan jismlar xajmlari va aniqlik darajasiga qarab pastda keltirilgan. I, II, III razryadli ishlar uchun uyg‘unlashma yoritilishdan foydalanish kerak.

Yoritilish me’yorlari quyidagi holatda 1 pog‘onaga ko‘tariladi.

-agar ko‘rilayotgan ob’ektdan ko‘zga qadar bo‘lgan masofa 0.5 m dan ortiq bo‘lsa,Iv, Ig, IIb, IIv, IIg, 

-agar farqlash ob’ektlari harakatlanayotgan yuzalarda joylashgan bo‘lib, ularni ajrata bilish qiyin bo‘lsada Iv, Ig, IIb, IIv, IIg, III va IV razryadli ishlarda;

-agar farqlash ob’ektlari harakatlanayotgan balandliklarda joylashib, ularni farqlash qiyin bo‘lsa, Iv, Ig, IIb, IIv, III va IV razryadli ishlarda;

-insonlar doimo mavjud bo‘lgan binolarda tabiiy yoritilish bo‘lmaganida;

- IV, V, va VI razryadli ishlar uchun jarohatlanishning yuqori xavfi bo‘lganda (notsirkulyar arralardagi ishlar);

-O‘smirlarning ishlashi yoki ishlab chiqarish uchun maxsus mo‘ljallangan binolarda (agar ular uchun me’yoriy yoritish lyuminessent yoritilishda 300 lk dan kam yoki cho‘g‘lanma lampalarda 150 lk bo‘lsa); -Yoritilish me’yorlari quyidagi holatlarda 1 pog‘onaga pasayadi:  agar insonlar qisqa muddat bo‘lsa;

-doimiy xizmat ko‘rsatish talab qilmaydigan uskunalar bilan jixozlangan binolarda.

Cho‘g‘lanish lampalar yordamida mahalliy yoritilayotganda, umumiy – lyuminessent lampalari bilan esa umumiy yoritilayotganda yoritish 100 lk dan kam bo‘lmasligi kerak. Lyuminessent lampalar va chug‘lanma lampalarni birgalikda qo‘yidagicha qo‘llash mumkin:

2-laboratoriya ishi

KONSTRUKSIYALARNING TOVUSHDAN

IZOLYASIYASINI TADQIQ QILISH
Ishning maqsadi: Tovushdan himoyalashni o‘lchashni o‘rganish metodikasi. SHovqinga qarshi kurashish metodi va ishning akustik trakti pritsipini o‘rganish.
1.NAZARIY QISM

1. 
   SHOVQINNI KLASSIFIKATSIYALASH. Tovushlarni chastota va fazalarda har xil amplitudada tartibsiz aralashuvi shovqin deyiladi.Umuman olganda dam olish va ishlashga xalaqit beradigan tovushlarni shovqin deb tushuniladi. SHovqinlar spektor xarakteriga qarab ikkiga bo‘linadi.
   

• 
  Tuxtovsiz spektorli kengligi 1 oktava bo‘lgan, keng polosali;
  
• 
  Diskret tonlarida aniq ko‘ringan spektordagi tonlar.
  

Vaqt xarakteristikasiga ko‘ra shovqinni quyidagilarga bo‘linishi mumkin.

• 
  Doimiy, tovush balandligi vaqti vaqti bilan o‘zgarib turadi, 5 dB dan ko‘p bo‘lmagan.
  
• 
  Doimiy emas,tovush balandligi vaqt mobaynida uzuliksiz o‘zgaradi,5dB dan ko‘p bo‘lmagan.
  
• 
  Impulsli shovqin bir yoki bir nechta tovush signallaridan iborat, davomiyligi 1-200 ms,10 ms intervalda.
  

1.2.Ish joylaridagi doimiy to‘lkin xarakteristikasi, tovush bosimi darajasi dB bo‘lganda, oktava polosalari o‘rtacha geometrik chastotalari

f-63,125,250,500,1000,2000,4000 va 8000 Gs, bular quyidagi formulada aniklanadi:
( 1)
Bu erda: R-tovush bosimi

R_A ning o‘rtacha kvadratdagi belgisi

R₀=2·10^-5- eshitish boshlanishi.

1.3. Baholash uchun mo‘uljal sifatida ish joyidagi doimiy keng polosali shovqinlar harakteristikasi sifatini, tovush darajasini dB Ada qabul kilgan xolda, vaqt xarakteristikasini o‘lchashda shovqin o‘lchagich «medlenno» (sekin) va quyidagi formulada aniqlanadi:

(2)

Bu erda: L_A - tovushning korrektirlashgan darajasi, dBA;

P_A –tovush bosimini o‘rtacha kvadratdagi belgisidir,

bu erda «A» korreksiyasi hisobga olingan.

1.4 doimiy bo‘lmagan shovqinni bahosini mo‘ljallash DbA dagi L a ni o‘rtacha tovush darajasini aniqlash uchun, doimiy bo‘lmagan shovqinni aniklash uchun , tekshirilayotgan vaqt oraligi kuyidagi formula:
(3)

Bu erda: L_A(i-1,2…h) tovush bosimi darajasi, dB:

10 lg -tovush darajasi summasi

1.5. Mashina shovqini xarakteristikasini (4) tovush quvvati darajasi lg oktava polosasida o‘rtacha geometrik chastotalari

f - 63,125,250,500,1000,2000,4000 va 8000 Gs
Bu erda: Lp-tovush quvvati darajasi, dB;

(4)

R-tovush quvvati, Vt

R_o-tovush quvvati boshlanishi.
1.6 SHaxsiy to‘sis tovush izolyasiyasi, Havo shovqinidan quyidagicha aniqlanadi.

_{( 5)}
(6)

Bu erda: l_3x –dB dagi shaxsiy tovush izolyasiyasi

T - tovush uzatish koeffitsenti
, (7)

(8)

Bu erda: A xonadagi tovush yutish fondi m²

S_umum –to‘siq usti umumiy maydoni, m<sup>2

a</sup>_urt –tovush yutishning o‘rtacha kofitsenti

r₂ va r₁ –tovush to‘lkilaridagi uzatilayotgan tovush bosimi

1.8 Tovush bosimining o‘rtacha darajasini hisoblab topish uchun yoki o‘rtacha tovush darajasini quyidagi formulada chiqariladi:
(9)
Bu erda: Li-tovush bosimi darajasini o‘lchash;

n-o‘lchov soni yoki o‘lchov nuqtasi.

Agar o‘rtachalashtirilgan tovush bosimi darajasi yoki tovush darajasi bir biridan B dB ko‘p bo‘lmaydi
(10)
1.9 Tovush izolyasiyasi konstruksiyasi, bir binodan ikkinchi binoga tovush o‘tib ketmasligi uchun kerak bo‘ladi.

Tovush izolyasiyasi effekti, konstruksiyadan tovush o‘tmasligida ko‘rinadi.

1.10.Tovush yutish tebranuvchi energiyani issiklikka aylanishida ko‘rinadi,buni natijasida tovush yutgichda ishqalanish yo‘qoladi.YUmshoq va zich bo‘lmagan materiallarda ishqalanishda yo‘qotishlar ko‘p,shuning uchun tovush yutuvchi konstruksiyalarda ishlatiladi.
Tovush izalyasiyasi to‘siqlari ditsibellar kattaligida ko‘rinadi,tovush qaytishi
(11)
Bu erda: f-chastota, Gs;

m-konstruksiya massasi, kg

rs-havoning to‘lkin qarshiligi, rs=
SHunday qilib tovush izolyasiyasi ba’zi bir xil diapazon chastotalarida, logorifm massasiga proporsionaldir. SHuning uchun tovush izolyasiyasi tobeligini (ZI)material massasi konstruksiyasini «massa qonuni»deyiladi.

YUqori tovush chastotalarida, rezonans natijasida massa qonuni beriladi, bunda to‘siq kuchini boricha tovushni o‘kazadi. To‘siqning tovush izolyasiyasi qobilyatini konstruksiya og‘irligidan taxminan hisoblab topish mumkin.

Bir turdagi yoppa konstruksiya uchun material massasi m>2000kg/m² ga ega bo‘lsak

(12)

(13)

Bu erda: L₁ va L₂ -shovqinli va mikrofondagi tovush bosimini o‘rtacha darajasi.

S-aks etish maydoni, m²

A-xona tovush yutish fondi, m²

Xonada to‘liq tovush yutilganda a_sr =l formula (14) quyidagi ko‘urinishda bo‘ladi

(14)

(15)

2. ISHNI BAJARISH TARTIBI

Tovushni izolyasiya qilishni tekshirish uchun qurilma o‘rnatish to‘siq konstruksiyasi qobilyati 1-rasmda ko‘rsatilgan.

1-rasm Eksperimental qurilmani ko‘rnishi.

ZG-tovush generatori; GSH-shovqin generatori; G-tovush kuchaytirgich; M-mikrofon; ZM-tovush izolyasiya qiluvchi material. ZP-tovush yutuvchi material;ASH-shovqin spektrni analizatori ; SH-shovqin o‘lchagich;I-indikatorli pribor;

Tovush kuchaytirgichga uzatilayotgan kuzatuvchi signalni, tovush generatoridan mikrofon signalini qabul qiladi, buni natijasida shovqin o‘lchagich qandaydir shovqin darajasi L ni ko‘rsatadi.(tekshiruv namunasi bo‘lmaganda) va shovqin darajasi L (tekshirish natijasi bo‘lganda)

Tovushni izolyasiya qilish kamerasida ichki to‘siq yuzasi ZP material bilan ishlangan.Tovushni izolyasiya qilish yuzasi L konstruksiyasi L ₁va L₂ tovush bosimi farkida aniklanadi.

3.Ishni bajarish tartibi

1. Tovush chastotasi generatorini yoqish, regulyatorni aylantirib tovush darajasini sozlash. (sichqonchani o‘ng knopkasini soat strelkasi buyicha,chapini aksincha)

2. Tovush bosimi darajasini izolyasiya materialini L₁siz o‘lchash,natijani l tablitsaga yozish.

3. Izolyasiya materialini tanlash,namuna qalinligini kiritish,o‘lchovni oktava chastotalarida o‘tkazish.

4. Navbatdagi materialni tanlab ,o‘lchovni takrorlash.

5. Oktava chastotalarida tovush izolyasiyasi L=L₁-L₂ ni hisoblash va natijasini ikkinchi jadvalga yozish.

6. Izolyasiya kilingan 1000 Gs li chastotani,tovush izolyasiyasi materialini salmog‘ini solishtirishni,quyidagi berilgan amaliy formula asosida hisoblaymiz.

Bu erda f=1000 Gs r-material zichligi, d-qalinlik,R=420 H·s/m³-havo to‘lqin qarshiligi.

7. Tovush izolyasiyasi L_zi(t) ni spektral xarakteristikasining grafigini chizing

Tovush bosimi o‘lchovining natijalari

1-Jadval

Tovush bosimining to‘siq turlari	O‘lchangan tovush bosimi, dB da, Har xil chastotalarda, Gs.
	f-63	f-125	f-250	f-500	f-1000	f-2000	f-4000	f-8000
To‘siq yo‘q xolatda (L1)
G‘ishtli devr
Ko‘p qavatli karton
Voylok (qur.mat.)
Temir beton
SHlakoblokli devor
Taxtali yog‘och to‘siq

Tovush bosimining to‘siq turlari	O‘lchangan tovush bosimi, dB da, Har xil chastotalarda, Gs.								CHastotsi f-1000 Gs bo‘lganda hisoblangan tovush bosimi, dB
	f-63	f-125	f-250	f-500	f-1000	f-2000	f-4000	f-8000
To‘siq yo‘q xolatda (L1)
G‘ishtli devr
Ko‘p qavatli karton
Voylok (qur.mat.)
Temir beton
SHlakoblokli devor
Taxtali yog‘och to‘siq

Tovush bosimi o‘lchovining natijalari 2-Jadval

Material zichligini jadvali kg/m³

2-Jadval

G‘ishtli devr	1900
Ko‘p qavatli karton	450
Voylok (qur.mat.)	320
Temir beton	2400
SHlakoblokli devor	1071
Taxtali yog‘och to‘siq	1200

Adabiyotlar ruyxati:

1. Oxrana truda na predpriyatiyax svyazi. Pod redaksiey N.I.Baklashova M,Radio i svyaz».1985

2. Borba s shumom na proizvodstve. Spravochnik. M. "Mashinostroe­nie" 1985.

3. YU.S. Rыsin. Raschet shumovogo rejima na : redpriya'.'iyax svyazi s pomoщyu EVM. T. TEIS. 1988.

№3 – mashg’ulot

SHOVQIN INTENSIVLIGINI НISOBLASH
4.1. Mashg’ulotning maqsadi:

SHovqinni yutuvchi materiallar qo’llanilmaganda va qo’llanilganda shovqin intensivligini aniqlash.Xulosalar chiqaring.

4.2. Dastlabki berilganlar:

Hisoblash uchun berilganlar 2.1 va 2.2-jadvallarda keltirilgan.

2.1-jadval

Dastlabki berilganlar			Talabalik guvoҳnomasi nomerining oxirgi raqami
			1		2		3		4		5		6		7		8		9		0
1–SHovqin manbai	R,m	2,5		2,0		3		3,5		4		4,5		5		5,5		6		6,5
	L1,dB	80		90		95		100		100		110		100		90		90		100
	№ to’siq-devor	1		2		3		4		5		6		7		8		9		10
2–SHovqin manbai	R,m	7		7,5		8		8,5		9		9,5		8,5		8,5		8		7,5
	L1,dB	110		100		90		80		80		80		90		90		100		110
	№ to’siq-devor	11		12		13		14		15		15		14		13		12		11
3–SHovqin manbai	R, m	7		6,5		6		5,5		5		4,5		4		3,5		3		2.5
	L1,dB	95		90		95		100		105		110		105		100		95		90
	№ to’siq-devor	10		9		8		7		6		5		4		3		2		1

2.2-jadval

№	Materiallar va konstruktsiyalar	Konstruktsiyaning qalinligi, m	1/m^2to’siqning og’irligi, kg
1