1-ma‘ruza. Termodinamika va issiqlik uzatish asoslarsi. Fanning vazifasi va maqsadi. Termodinamika asoslari Reja


Ideal va real gazlarning asosiy qonunlari



Download 123,53 Kb.
bet6/12
Sana27.06.2022
Hajmi123,53 Kb.
#710867
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   12
Bog'liq
1-ma‘ruza. Termodinamika va issiqlik uzatish asoslarsi. Fanning

4. Ideal va real gazlarning asosiy qonunlari
Ideal va real gazlar. Gazlar kinetik nazariyasining asosiy tenglamasi. Ideal gaz deb, shunday faraziy gazga aytiladiki, uning molekulalari nuqtaviy hisoblanib, ular (molekulalar) orasidagi o‘zaro tortish kuchi nolga teng va zarrachalar egallagan hajm material nuqtaga teng bo‘ladi. Bunday gazlarning o‘zgarishi to‘laligicha Boyl-Mariot va Gey-Lyussak qonunlariga bo‘ysunadi.
Ma’lumki, tabiatda bunday gazlar uchramaydi. Tabiatdagi gazlar (shu jumladan, bug‘lar ham) hammasi real, mavjud gazlardir. Real gazlarda molekulalar ma’lum hajmga ega va ular o‘zaro tortish kuchi bilan bog‘langandir.
Biz quyida ideal gazlarning asosiy qonunlari bilan tanishib chiqamiz. Bunda shuni unutmaslik kerakki, ideal gaz qonunlarini real gaz bilan boqliq bo‘lgan texnik masalalarda qo‘llanilsa, natija yuqori fizik aniqlikda bo‘lmasada, etarli darajada texnik aniqlikda bo‘ladi.
SHunga qaramay idel gaz qonunlarini o‘rganishimiz va qo‘llashimizning asosiy sababi, qonunlarning ifodalari va formulalarining juda soddaligidir.
XIX asr o‘rtalarida M.V.Lomonosov tomonidan asos solingan gazlarning molekulyar kinetik nazariyasiga asosan, idishdagi ideal gaz molekulalari ma’lum hajmda teng tarqalgan va ular uzluksiz issiqlik harakatida bo‘ladi. Molekulalar o‘zaro to‘qnashadi hamda joylashgan idish devorlariga uriladi. Molekulalarning idish devoriga urilishi natijasida gaz turgan idishning har bir tomoniga normal (tik) va miqdor jihatdan bir xil bo‘lgan bosim ta’sir qiladi.
YUqorida aytilgan nazariyaga ko‘ra, fizika kursida gazlar kinetik nazariyasining quyidagi asosiy tenglamasi keltirilib chiqariladi.
(1.8)
bu erda r - ideal gazning idish devoriga bo‘lgan absolyut (mutloq) bosimi;
n - hajm birligidagi molekulalar soni, ya’ni ;
V - ma’lum massadagi gazning hajmi;
N - shu hajmdagi molekulalar soni;
m - 1 ta molekulaning massasi ( bir xil tarkibdagi gazlar uchun molekulalar massalari teng);
ω - molekula ilgarilanma harakatining o‘rtacha kvadratik tezligi. O‘rtacha kvadratik tezlik, gazni tashkil qiluvchi alohida molekulalarning (ω1, ω2, … ωn) tezliklari orqali quyidagicha aniqlanadi.
(1.9)
(1.8) tenglikning surat va maxrajini 2ga ko‘paytirib quyidagiga ega bo‘lamiz:
(1.10)
Fizika kursidan ma’lumki, (1.10) tenglikdagi ifoda 1 ta molekulaning o‘rtacha kinetik energiyasini ifodalaydi.
Ideal gazlar kinetik nazariyasiga ko‘ra, molekulalarning kinetik energiyasi bilan gaz harorati orasida ma’lum bog‘lanish mavjud, ya’ni
(1.11)
bu erda; B - proporsionallik koeffitsienti bo‘lib, son jihatidan gazning harorati bir darajaga o‘zgargandagi molekulaning kinetik energiyasini o‘zgarishiga teng.
Agar (1.10) tenglikdagi ifodalarning mos qiymatlarini keltirib qo‘ysak, quyidagi ifodalar kelib chiqadi:
(1.12)
(1.12) tengliklar gazlar molekulyar kinetik nazariyasining termodinamikadagi ifodasi bo‘ladi.

Download 123,53 Kb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   12




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish