1-ma‘ruza. Termodinamika va issiqlik uzatish asoslarsi. Fanning vazifasi va maqsadi. Termodinamika asoslari Reja



Download 123,53 Kb.
bet1/12
Sana27.06.2022
Hajmi123,53 Kb.
#710867
  1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   12
Bog'liq
1-ma‘ruza. Termodinamika va issiqlik uzatish asoslarsi. Fanning



1-ma‘ruza. Termodinamika va issiqlik uzatish asoslarsi. Fanning vazifasi va maqsadi. Termodinamika asoslari


Reja:
1.1. Issiqlik texnikasi fani, uning maqsad va vazifalari.
1.2. Gazning xossalari va energiyasi.
1.3. Texnik termodinamikani asosiy tushunchalari.
1.4. Ideal gazning holat tenglamasi.

Issiqlik texnikasi fani issiqlik mashinalari va qurilmalari yordamida issiqlik hosil qilish, uni boshqa turdagi energiyaga aylantirish, taqsimlash hamda uzatish usullarini nazariy va amaliy jihatdan qamrab olgan umumtexnikaviy fandir.


Issiqlik texnikasi va uning qismi bo‘lgan termodinamikaning fan sifatida shakllanishida XVIII-XIX asr olimlaridan J. Joul, M.V.Lomonosov, S. Karno, R.Klauzius, V.Kelvin, D.Maksvel, E.Bolsman, D.I.Mendeleev, E.X.Lens, A.G.Stoletov, K.E.Siolkovskiy kabi olimlarning xizmatlari katta.
Issiqlik energiyasini mexanik energiyaga, mexanik energiyani elektr energiyasiga aylantirish natijasida elektr energiyasini masofaga uzatish, mexanik energiyaga aylantirish masalasi hal etildi. Katta quvvatga ega bo‘lgan GES, TES, AES lar kabi elektr markazlarini qurish natijasida ishlab chiqarish mexanizatsiyalashtirildi va avtomatlashtirildi.
Hozirgi vaqtga kelib termodinamika konuniyatlari asosida yaratilgan asbob-uskunalardan xalq xo‘jaligining barcha sohalarida foydalanilmoqda. Misol qilib, issiqlik energiyasini mexanik energiyaga aylantirib beruvchi bug‘ mashinalarini, ichki yonuv dvigatellarini olishimiz mumkin.
R.Mayer, J.Joul, E.X.Lens kabi olimlar energiyaning saqlanish qonunining mohiyatini nazariy jihatdan ochib berdilar. YA’ni, termodinamikaning birinchi qo­nuni «energiyaning saqlanish va aylanish qonuni»dir. Termodinamikaning ikkinchi konuni S.Karno, R.Klauzius, V.Tomson, V.Kelvinlar tomonidan fanga kiritildi.
Termodinamikaning rivojlanishida rus olimlarining xizmatlari ham beqiyosdir. E.X.Lens - mexanik energiyani elektr energiyasiga aylanish qonunini, A.G.Stoletov - konvektiv va radiaktiv issiqlik almashinuvi qonuniyatini, K.E.Siolkovskiy - ko‘p bosqichli raketa dvigatelida issiqlik energiyasini mexanik energiyaga aylanish qonuniyatini yaratib fanga katta hissa qo‘shdilar.
Hozirgi zamon olim va mutaxassislarining oldida quyosh energiyasidan to‘la foydalanish, insoniyatni energetik taqchillikdan butunlay ozod etish muammolari turibdi. Ma’lumki, quyosh energiyasi ta’sirida hosil bo‘lgan torf, toshko‘mir, neft, turli gazlarni quyosh energiyasining erdagi akkumulyatorlari deb atash mumkin. CHunki, erning 1m2 yuzasiga tushadigan quyosh nurining energiyasi taxminan 1 kVt ga teng. Biroq quyosh energiyasini elektr energiyasiga to‘la aylantirish uchun hozirgi asbob-uskunalarning foydali ish koeffitsentlari etarli emas.
Termodinamika fani asosan ikki qonunga tayangan holda ish tutadi. Birinchi qonun, energiyaning aylanish va saqlanish qonuni, energiya yo‘q bo‘lmaydi, yo‘kdan bor bo‘lmaydi. Ikkinchi qonun, ish sarflamay issiqlikni harorati past jismdan harorati yuqori jismga o‘tkazib bo‘lmaydi ( Klauzius ta’rifi ).
Issiqlik texnikasidan barcha sohalar kabi, qishloq va suv xo‘jaligi sohalarida ham keng foydalaniladi. YUqorida ta’kidlaganimizdek, qishloq va suv xo‘jaligi energetika balansining 80 % ni issiqlik energiyasi tashkil etadi. Energiyaning eng qulay, ekologik toza bo‘lgan elektr energiyasi ushbu balansning 6-7 % ni tashkil etadi xolos.


Download 123,53 Kb.

Do'stlaringiz bilan baham:
  1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   12




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish