1-ma’ruza. Sintetik suyuqlik yoqilg‘isini ishlab chiqarish texnologiyasi

8.4 - rasm. Lokal gazlashtirish samarali zonalarini qо‘llanilishi:

1-gaz uzatmasi; 2 – SYG (suyultirilgan yо‘ldosh gaz).

Respublikamizda sо‘nggi vaqtlarda magistral gaz quvurlaridan 20 km uzoqlikda joylashgan kichik konlardan olinadigan tabiiy gazlarni va yо‘ldosh gazlarni utilizatsiya qilishning istiqbolli yо‘nalishiga katta e’tibor qaratilmoqda va “lokal gazlashtirish” bosqichi bо‘yicha ham ishlar olib borilmoqda, qaysiki mahalliy joyning о‘zida suyultirilgan tabiiy (yо‘ldosh) gazlarni (STG) ishlab chiqarish – STG bilan mahalliy iste’molchilarni yoqilg‘i energiyasi bilan ta’minlash masala kо‘rib chiqilgan. STG lokal gazlashtirish uchun gaz bilan ta’minlash texnik-iqtisodiy jihatdan gazuzatmasini yotqizishga nisbatan foydali ekanligi uchun kriogenli jihozlaridan foydalanish mumkinligi asoslanmoqda. Birinchi navbatda bunday yо‘nalish aholi punktlar va kichik quvvatli issiqlik elektr kommunikatsiyalari uchun mansub chunki, magistral gazuzatmalaridan uzoq masofada joylashgan.

Kichik gabaritli yо‘ldosh gazlarni suyuqlikka aylantirish qurilmasi (blokli statsionar yoki kо‘chma) aholi punktlari uchun alternativ yoqilg‘i ishlab chiqarish masalasini tо‘liq hal qiladi.

Xulosa

NYGni yoqilishi neft qazib oladigan tumanda ifloslantirishning asosiy manbasi hisoblanadi hamda ekologik, iqtisodiy va ijtimoiy yо‘qotilishlarga olib keladi.

Sо‘nggi yillarda olimlar yana bir iqlimga ta’sir etuvchi antropogen omillarga – chiqindilarning qurimning zarrachalariga e’tibor berdilar. Qurumning juda kichik zarrachalari ham juda uzoq masofadan kо‘chishi va qor yoki muzning sirt yuzalariga о‘tirib qolishi mumkin. Kо‘zga kо‘rinmaydigan qor va muzning ifloslanishi albedani- nurlantirish qobiliyatni sezilarli pasaytiradi. Natijada qor kabi qiziydi va havoning yer bag‘ridagi qatlamida bizning planetamizda quyosh radiatsiyasi nurnalishi kam miqdorda bо‘ladi.

Neftning tarkibidan ajralib chiqadigan yо‘ldosh gazlarni yoqish bugungi kunda iqtisodiy, ekologik va ijtimoiy yо‘qotilishlar va tavakalchilik hamda umumjahoniy an’anaviy sharoitlarda kam uglerodli va samarali energiya rivojlantirish yо‘liga о‘tish sabablarga muvofiq neftgaz sektorining asosiy muammolaridan biri hisoblanadi.

Jahon Bankining ma’lumotlariga muvofiq Rossiya davlati mash’alaga yoqiladigan NYG yoqish kо‘rsatgichi bо‘yicha birinchi о‘rinda turadi. Bu muamolar respublikamizda ham atrof muhitni ifloslanishini oldini olish hamda О‘zbekiston Respublikasini halqora kо‘rsatgichdagi imidjini yaxshilash bо‘yicha dolzarb muammolaridan hisoblanadi.
Назорат саволлари:

1.Нефтли йўлдош газдан фойдаланишнинг муаммолари.

2. Нефтли йўлдош газни келтириб чиқарадиган салбий ҳолатларини кўрсатиб ўтинг?

3. Нефтли йўлдош газни келтириб чиқарадиган салбий ҳолатларни ечишнинг имкониятлари тўғрисида маълумот беринг?

4. Нефтнинг таркибидаги йўлдош газни ёқиш натижасида келиб чиқадиган муаммолар тўғрисида маълумот беринг?

5.”Муборакнефтгаз” МЧЖда паст босимли конларда газларни утилизация қилиш ишлари ҳақида маълумот беринг?

6.Йўлдош газларни ажратиб олишнинг технологик жараёнларини изоҳлаб беринг?