1-ma’ruza. Sintetik suyuqlik yoqilg‘isini ishlab chiqarish texnologiyasi

4.2-rasm. Gazni sintetik suyuqlik yoqilg‘isiga qayta ishlashning asosiy yо‘llari

Gazni teskari konversiya qilish sanoat jarayonlarida metanolni sintez qilishda keng qо‘llaniladi. Hozirgi vaqtda sanoatda metanolni ishlab chiqarish uglerod va vodorod (sintez-gaz) oksidlarini katalitik sintez qilishga asoslangan. Ishlangan texnologiya bо‘yicha metanni katalitik konversiya qilishda tabiiy gazdan metanolni ishlab chiqarish jarayoni kuchaytirilgan bosim va yuqori haroratda amalga oshiriladi. Oksidlantirgich sifatida suv bug‘idan va kisloroddan foydalaniladi. Ular quyidagilarga bog‘liq holda ajratiladi:

- bug‘li konversiya;

- bug‘-uglerod kislotali konversiya;

- bug‘-kislorodli konversiya;

- bug‘-kislorod-uglerod kislotali konversiyasi.

Metanolni ishlab chiqarish texnologiyasi quyidagi bosqichlarga bо‘linadi: riforming – gazni siqish – sintez qilish – metanolni olish – metanol rektifikatsiyasi (tozalash jarayoni) qilinadi .

Riforming. Birinchi eng murakkab va eng qimmat bosqichda bug‘li, bug‘li kislorodli yoki bug‘ uglerodli metanni konversiya qilishda 700-900⁰S haroratda va 2-3 MPa bosimda katalizator qatnashtirilib amalga oshiriladi. Bunday holat eng qimmat austenit pо‘latli yuqori haroratga chidamli quvurli pechlarda amalga oshiriladi. Jarayonni amalga oshirishda katta energiya sarflanadi hamda unga kislorod va bug‘ ishlab chiqarish uchun sarflanadigan energiya ham qо‘shiladi.

Komprimirlash (gazni siqib haydash). Gazli-sintez sovutilgandan va tozalangandan keyin texnologiya bо‘yicha qayta ishlashni davom yettirishga bog‘liq holda sintez-gazli suyuq mahsulotga aylantirish jarayoni yuritmali markazdan qochma kompressorning bug‘li turbinasi yordamida siqilada, bug‘li riformingdan keyingi energiyadan samarali foydalaniladi.