1-ma’ruza ko’p sathli kompyuterni tashkilash Reja

1.4. Ko’p bosqichli mashinalarning rivojlanishi 
Ushbu bo’limda biz ko’p bosqichli mashinalarning rivojlanish 
tarixi haqida qisqacha gaplashamiz, yillar davomida sathlar soni va 

---

tabiati qanday o’zgarganligini ko’rsatamiz. Mashina tilida yozilgan 
dasturlar (1-sath) darhol kompyuterning elektron sxemalari (0-sathli) 
tomonidan 
interpretator 
va 
interpretatorlardan 
foydalanmasdan 
bajarilishi mumkin. Ushbu elektron sxemalar, xotira va kiriti/chiqarish 
qurilmalari bilan birgalikda kompyuterning uskuna ta’minotini tashkil 
qiladi. Uskunalar ta’minoti moddiy ob’ektlardan iborat - integral 
mikrosxemalar, bosilgan elektron platalar, kabellar, quvvat manbalari, 
xotira modullari va printerlar. Mavhum tushunchalar, algoritmlar va 
buyruqlar uskunalar ta’minoti bilan bog’liq emas. 
Bunga javoban, 
dasturiy ta’minot algoritmlardan
(muammoning 
yechimini tavsiflovchi buyruqlarning batafsil ketma-ketligi) va ularning 
kompyuter tasvirlaridan, ya’ni dasturlardan iborat. Dasturlar qattiq 
diskda, disketda, CD-ROMda yoki boshqa vositalarda saqlanishi 
mumkin, ammo bu unchalik muhim emas; mohiyatiga ko’ra dasturiy 
ta’minot bu dasturlar yozilgan fizik vositalarini emas, balki dasturlarni 
tashkil etadigan buyruqlar to’plamidir. 
Dastlabki kompyuterlarda apparat va dasturiy ta’minot o’rtasidagi 
chegara aniq edi. Biroq, vaqt o’tishi bilan, bu chegara sezilarli o’zgardi, 
birinchi navbatda kompyuterlarning rivojlanishi jarayonida sathlar 
qo’shilgan, olib tashlangan va bir-biri bilan birlashtirilgan. Hozirgi 
vaqtda ularni bir-biridan ajratish juda qiyin. 
Apparat va dasturiy ta’minot mantiqiy jihatdan ekvivalentdir. 
 
Savollar
1. O'z so'zlaringiz bilan quyidagi atamalarni izohlang: 
1) translyator; 
2) interpretator; 
3) virtual mashina. 
2.Kompilyator ko'rsatmalar to'plamidagi arxitektura qatlamini 
chetlab o'tib, to'g'ridan-to'g'ri mikroarxitektura sathi uchun 
ma'lumotlarni ishlab chiqara oladimi? 
3. Jismoniy qurilma darajasi va raqamli mantiq darajasi eng past 
darajadagi bo'lmagan ko'p darajali kompyuterni tasavvur qila 
olasizmi? 
4. Qaysi ma'noda apparat va dasturiy ta'minot ekvivalenti? 
5. Qaysi ma'noda apparat va dasturiy ta'minotlar teng emas?