1-ma’ruza. Kompyuterli matematika tizimlari tarixi, rivojlanishi va uning imkoniyatlari

Kompyuterli matematika tizimlari deganda, matematik ifodalarni matematiklar va olimlarning doimiy hisob-kitoblariga o`xshash tarzda o`zgartirishga qodir bo`lgan har qanday matematik dasturlar tushuniladi.

Kompyuterli matematika tizimlarini ikki turga bo`lish mumkin:

Ixtisoslashtirilgan
Umumiy maqsadlar

Ixtisoslashtirilganlar matematikaning ma`lum qismlariga, masalan, raqam nazariyasi, guruh nazariyasi yoki boshlang`ich matematikani o`qitish uchun ajratilgan tizimlar misol bo`la oladi.

Ixtisoslashtirilganlar matematikaning ma`lum qismlariga, masalan, raqam nazariyasi, guruh nazariyasi yoki boshlang`ich matematikani o`qitish uchun ajratilgan tizimlar misol bo`la oladi.

Umumiy maqsadlar uchun kompyuterli matematika tizimlari matematik ifodalarni manipulyatsiya qilishni talab qiluvchi har qanday ilmiy sohada ishlaydigan foydalanuvchi uchun foydali bo`lishni maqsad qiladi.

Foydali bo`lishi uchun umumiy maqsadlar kompyuterli matematika tizimi quyidagilarni o`z ichiga olishi kerak:

1. Matematik formulalarni kiritish va namoyish qilish imkonini beruvchi foydalanuvchi interfeysi.
2. Dasturlash tili va tarjimon (hisoblash natijasi odatda oldindan bilib bo`lmaydigan shakl va taxminiy o`lchamga ega, shuning uchun foydalanuvchi aralashuvi tez-tez talab etiladi).
3. Matematika formulalarini soddalashtirish uchun qayta yozish tizimi bo`lgan soddalashtiruvchi komponentalar.
4. Hisoblash paytida paydo bo`lishi mumkin bo`lgan katta hajmdagi qidiruv ma`lumotlarga muhtoj bo`lgan keraksiz vazifalarni yig`uvchi, shu jumladan xotira boshqaruvchisi.
5. Paydo bo`lishi mumkin bo`lgan butun sonlarning kattaligi tomonidan zarur bo`lgan tasodifiy aniqlik arifmetikasi.
6. Matematik algoritmlarning katta kutubxonasi va maxsus funktsiyalar va kutubxonalar.

Kutubxona nafaqat foydalanuvchilarning ehtiyojlarini, balki soddalashtiruvchining ehtiyojlarini ham ta`minlashi kerak. Masalan, maxsus funksiyalarni va ketma-ketliklarni eng ko`p tarqalgan turlarini hisoblash va ular ustida turli hil amallar bajarishni o`z ichiga olib va soddalashtirilishi uchun muntazam ravishda qo`llaniladi.