1-ma'ruza kompyuterlarga texnik xizmat ko’rsatish. Texnik asbob-uskunalar va diagnostika qilish jihozlari

Tizimli plata.
Fiberglas (shisha tolali) materialdan ishlangan yassi to’g’ri to’rtburchak 
shaklidagi plata bo’lib, kompyuterning tizimli blokining ichiga o’rnatiluvchi platalarning eng 
kattasidir. Kompyuterning asosiy qurilmalarini bitta tizim qilib birlashtirib o’rnatishga va 
ulashga xizmat qiladi. Ya’ni, qurilmalarni o’rnatishga va ulashga xizmat qiluvchi maxsus 
uyachalardan (raz’yomlardan), hamda shu qurilmalarning ishlashini nazorat qilib boruvchi va 
ularning talabdagidek ishlashini ta’minlovchi mikrosxemalardan tashkil topgan platadir. 
Tizimli platalarning asosiy sifatiy ko’rsatkichlaridan biri – uning aloqa uzatish tizimlarining 
(shinalarining) tezkorligidir. Bunday tezkorlik – ularning takt chastotalarida (MegoGerslarda 
– MGs larda) ifodalanadi. Zamonaviy tizimli platalarda shinalarining tezkorligi 100 MGs 

---

dan 300 MGs gacha boradi. Ya’ni, bunday shinalar orqali tizimli plata o’ziga o’rnatilgan 
(ulangan) qurilmalar bilan kamida 100 MGs (100MGs = soniyasiga 100x1024 = 1024000 
KiloGers (KGs) = 1024000x1024 = 104 857 600 Gers (Gs) tezlikda, yoki boshqacha qilib 
aytganda 104 857 600 signal/soniya) tezlikda ma’lumot almasha oladi.
Prosessor. 
Kompyuterning «miya»si hisoblanuvchi qurilmadir. Chunki kompyuter 
tomonidan bajarilayotgan barcha amallar (hisoblash, nazorat qilish, boshqarish kabi amallar) 
aynan shu qurilma tomonidan bajariladi. Kompyuterning eng zarur qurilmasi bo’lgani uchun 
ham, kompyuterning modeli (markasi) aynan unga o’rnatilgan prosessorning modeli 
(markasi) bilan ataladi. Masalan, Intel Pentium IV prosessori o’rnatilgan kompyuter - 
Pentium IV kompyuteri deb ataladi. Prosessorlarning asosiy sifatiy ko’rsatkichlaridan biri – 
ularning takt chastotalaridir. Zamonaviy prosessorlarda bunday ko’rsatkich 1 GigoGers dan 
(ya’ni, 1024 MGs dan) 4 GigoGers gacha (ya’ni, 4096 MGs gacha) boradi.