1-ma’ruza. Kompyuter va uning programma ta’minoti. Dasturlash tillarining klassifikatsiyasi

Dasturiy mahsulot - bu individual dasturlarning to'plami, ularning hujjatlari, 

sifatini  ta'minlash,  reklama  materiallari,  foydalanuvchilarni  o'qitish  bo'yicha 

tadbirlar, ushbu dasturlarni tarqatish va ularga xizmat ko'rsatish. 

 

Dasturiy  mahsulotni  sotib  olish  bu  undan  foydalanish  uchun  litsenziyani 

(huquqni)  sotib  olishdir.  Har  qanday  dasturiy  mahsulotdan  foydalanish  shartlari 

litsenziya shartnomasida tavsiflanadi, bu dasturiy mahsulot ishlab chiqaruvchisi va 

dasturiy ta'minot foydalanuvchisi o'rtasidagi kelishuvdir. Turli xil foydalanuvchilar 

(individual  xaridorlar,  tijorat  va  davlat  tashkilotlari  va  korxonalari,  ta'lim 

muassasalari) uchun dasturiy  mahsulotni sotib  olishning turli shartlari  belgilanishi 

mumkin. 

Dasturlarni  ishlab  chiqish  jarayonida  insonga  ijodiy  faoliyat  bilan  bog'liq 

bosqichlar (muammo qo'yish, uni algoritmlashtirish, dasturlash va natijalarni tahlil 

qilish)  tayinlanadi,  kompyuter  esa  ishlab  chiqilgan  algoritmga  muvofiq 

ma'lumotlarni qayta ishlashning muntazam bosqichlari uchun javobgardir. Amaliy 

muammolarni kompyuterda hal qilish usullarini bilish zamonaviy insonning axborot 

madaniyatining  muhim  tarkibiy  qismidir.  Natijalar  to'g'ri  yoki  noto'g'ri  bo'lishi 

mumkin  va  maqsadlarning  aniq  belgilanishiga  bog'liq.  Kompyuterda  masalalarni 

yechish usullari tegishli algoritmlar va ishlab chiqilgan dasturlar bilan ifodalanadi. 

Ularning  rivojlanishi  har  doim  algoritmik  va  dasturiy  ta'minot  xatolarining  paydo 

bo'lishi  bilan  bog'liq.  Algoritm  va  dastur  har  qanday  qabul  qilinadigan  kirish 

ma'lumotlari uchun qo'llaniladigan muammolarni hal qilish uchun to'g'ri natijalarni 

bergan  taqdirda  to'g'ri  va  ishonchli  hisoblanadi.  Aks  holda,  xatolarni  qidirishingiz 

va ularni tuzatishingiz kerak. Ishning ushbu bosqichi otladka dasturlari deb ataladi. 

---

Xatolarni  topish  uchun  ko'pincha  tuzatuvchilar  va  testlardan  foydalaniladi. 

Zamonaviy  yirik  loyihalar  va  yirik  dasturlar  uchun  (masalan,  operatsion  tizimlar 

uchun) otladka "tugallangandan" keyin ham xatolarga yo'l qo'yilishi odatiy holdir.  

Dasturni ishlab chiqish protsedurasi quyidagi bosqichlarni o'z ichiga oladi.