1-Maruza Kirish

§5.3. Standartlashtirishni tashkil etish va o’tkazish uslublari 
 
  O’zbekistonda  standartlashtirishning  yuqori  samaradorligi  va  yaxlitligiga 
bu  boradagi  ishlarni  davlat  miqyosida  rejalashtirish  vositasida  erishiladi. 
Standartlashtirish rejalari ilmiy-tadqiqot, tajriba-konstruktorlik va eksperimental 
ishlarning  tegishli  rejalari  bilan  muvofiqlashtiriladi.  Odatda  davlat,  tarmoq, 
shuningdek  korxona  miqyosida  standartlashtirish  korxonalarning  istiqbolli  va 
yillik rejalari bo’yicha tashkil etiladi. 
  Yangi  standartlarni  ishlab  chiqish  jarayoni  quyidagi  olti  bosqichni  o’z 
ichiga oladi: standartlashtirishni tashkil etish va texnik topshiriq tuzish; standart 
loyih’asini  va  uning  birinchi  tah’rirdagi  nusxasini  ishlab  chiqish  va  taqrizga 
berish;  taqrizlar  ustida  ishlash  va  oxirgi  tah’rirdagi  standart  loyih’asini  ishlab 
chiqish;  standart  loyih’asini  tayyorlash  va  tasdiqlashga  taqdim  qilish;  standart 
loyih’asini  ko’rib  chiqish,  uni  tasdiqlash  va  ro’yxatga  olish;  standartni  nashr 
etish. 
  Standartni  ishlab  chiqishning  ayrim  xususiyatlarini  ko’rib  chiqaylik.  Har 
bir bosqich uchun bajarish muddatlarini belgilanadi. Texnik topshiriqlarni tuzish 
manbalarni,  shu  jumladan,  chet  el  manbalarini  yig’ish,  o’rganish  va  tah’lil 
qilishdan boshlanadi. Zaruriyat  nuqtai nazaridan, aynan shu turdagi mah’sulotni 
tayyorlash,  ishlatish  va  qo’llash  bo’yicha  to’plangan  ilg’or  tajriba  o’rganiladi. 
Standart  loyih’asiga  majburiy  tartibda  tushuntirish  matni  beriladi.  Unda 
quyidagilar bayon qilinadi: yalpi standartni yaratish, mavjud standartlarni bekor 
qilish  yoki  o’zgartirishning  maqsadga  muvofiqligini  asoslash;  ko’rsatkichlari, 
meyorlari, ishonchliligi va texnik-iqtisodiy samarasini tah’lil qilish va asoslash; 
joriy etish va yangi standartni joriy etish bilan bog’liq tartiblarning muddatlarini 
asoslash, shuningdek, standartning toifasi va turiga bog’liq boshqa malumotlar. 
  Standartlarni  joriy  etish  jiddiy  tayyorgarlik  ishlarini  amalga  oshirishni 
talab  qiladi:  zarur  texnik  h’ujjatlar  va  adabiyotlarni  nashr  etish;  yalpi 
mah’sulotni  xom  ashyo,  materiallar,  yarim  fabrikatlar  bilan  taminlash;  maxsus 

---

texnologik  moslamalar  va  dastgoh’lar  tayyorlash;  maxsus  texnologik  tizimlar 
bo’limlarni qayta tashkil etish; ayrim h’ollarda maxsus korxonalar bunyod etish. 
  Yangi standartlar vazirliklar va boshqa maxkamalarning rejalari bo’yicha 
joriy etiladi va standartning birinchi betida amal qilish muddati ko’rsatiladi. 
  O’zbekiston  Davlat  standarti,  vazirliklar  va  maxkamalar  standartni  joriy 
etish  va  amal  qilish  ishlari  ustidan  tizimli  asosda  va  kundalik  nazoratni  olib 
boradilar.