1 Ma’ruza kirish. Odam anatomiyasi va fiziologiyasi fani predmeti, maqsadi, vazifalari, O’rganish usullari reja



Download 106,81 Kb.
Pdf ko'rish
bet19/24
Sana31.12.2021
Hajmi106,81 Kb.
#205021
1   ...   16   17   18   19   20   21   22   23   24
Bog'liq
1 лекция

Odam embrioninng  rivojlanishi 

Odam  embrionining  rivojlanishini  embriologiya  fani  o‘rganadi.Biz  odam  rivojlanishining 

ba’zi  bir  davrlarini  qisqa  bayon  etamiz.  Erkak  organizmidagi  jinsiy  bezlarda  urug‘  hujayralar- 

spermatozoidlar, ayol jinsiy bezlarida esa tuxum hujayralar  yetiladi. Urug‘ hujayra bilan tuxum 

hujayra ham boshqa hujayralarga o‘xshab protoplazma va yadrodan tuzilgan. Jinsiy hujayralarda 

23 ta xromosoma bo‘ladi. Tuxum hujayra rivojlanish davrida murakkab o‘zgarishlarga uchraydi. 

Tuxum hujayra urug‘ hujayraga nisbatan 600 marta katta. Urug‘ hujayra — spermatozoid 

mayda  bo‘lib,  uning  boshi,  bo‘yni  va  dumi  bo‘ladi.  U  xarakatchan  bo‘lib,  bachadon  nayidagi 

tuxum  hujayrani  urug‘lantiradi  (otalantiradi).  Natijada  ikkita,  hujayraning  ko‘shilishidan  46 

xromosomali yagona hujayra xosil bo‘ladi. Bu yangi hujayrada ota-onadagi barcha irsiy faktorlar 

(belgilar) saqlangan bo‘ladi.  

Uruglangan  tuxum  hujayra  zigota  deyiladi.  U  dastlab  2  ga,  4,  8,  16,  32  ga  va  xokazo 

geometrik bo‘linishidan ko‘p hujayrali (tutga o‘xshash) shar — blastomer hosil bo‘ladi. Tuxum 

hujayra  bo‘linish  paytida  teng  bo‘linmaydi.  Shuning  uchun  blastomerning  bir  pallasida  tuxum 

sarig‘i ko‘proq tushgan yirik hujayralar, ikkinchi pallasida esa maydaroq hujayralar to‘planadi.  

Embrion  rivojlanishining  ikkinchi  —  blastula  davrida  embrionning  devorini  hosil  qilib 

turgan ba’zi hujayralar juda tez ko‘payadi, tuguncha xosil qilib to‘planadi. Blastula bo‘shlig‘iga 

asta-sekin  cho‘kadi.  Natijada  embrioblast,  ya’ni  qo‘sh  qavatli  tovoqsimon  davr  boshlanadi. 

Embrioblastdan gastrula hosil bo‘la boshlaydi. By davrda embriondan birlamchi ichak bo‘shlig‘i 

va uning oldingi tomonida tashqariga, ochilgan og‘zi paydo bo‘ladi.  

Embrnoblastlarning  ikkinchi  qismi  ajralib  blastotselga  tushib  ko‘payadi  va  mezoderma 

hosil  qiladi,  ya’ni  mezoderma  ektodermadan  hosil  bo‘lgan  birlamchi  ichak  xisobiga  hosil 

bo‘ladi.  Bu  davrda  embrion  qavatlar:  tashqi  qavati  —    ektoderma,  ichki  kavati  —  endoderma, 

o‘rta qavati — mezoderma paydo bo‘ladi.  

Organizmdagi  xamma  organlar  yuqorida  keltirilgan  ektodermadan  (nervlar,  teri), 

mezodermadan  (suyaklar,  muskullar,  tomirlar  va  boshkalar),  endodermadan  (ichki  organlar) 

rivojlanadi. 


Download 106,81 Kb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   16   17   18   19   20   21   22   23   24




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish