1 Ma’ruza kirish. Odam anatomiyasi va fiziologiyasi fani predmeti, maqsadi, vazifalari, O’rganish usullari reja

Anatomiya atamalari. 

  Odam  organizmini  o`rganishda  qo`llaniladigan  anatomiya  atamalari  birinchi  marta  1894 

yilda  Shveytsariyaning  Bazel  shahrida  bo`lgan  anatomlar  se`zdida  qabul  qilingan.  Bazel 

anatomiya  atamalari  nomenklaturasida  a‘zolar  tuzilishga  mos  kelmaydigan  atamalar  ham 

bo`lgan.  Shuning  uchun  1955  yilda  Parijda  bo`lib  o`tgan  anatomlar  se`zdida  Parij  anatomiya 

atamalari  nomenklaturasi  qabul  qilindi  va  hozir  ham  qo`llanilib  kelmoqda.  A‘zolarning 

joylashgan o`rni, ularning  alohida qismlarini a‘zolarga nisbatan o`rganishda sagittal, fronttal va 

gorizantal sathdan foydalaniladi. 

1.Sagittal  sath  odam  tanasining  oldindan  orqa  tomonga  qaratib  boshidan  oxirigacha 

vertikal kesilishi natijasidan hosil bo`ladi. Agar muzlatilgan murdaning qoq o`rta qismidan o`ng 

va chap nimtalarga ajratilsa o`rta satx hosil bo`ladi. 

2.Frontal  sath  sagittal  sathga  nisbatan  to`gri  burchak  hosil  qilib  yoki  aniqrogi  odam 

peshonasiga parallel holatda o`tkazilgan yuzadan vjudga keladi. 

3.Gorizantal sath fazoga parallel  yoki sagittal holda frontal sathlarga to`g`ri burchak hosil 

qilib o`tkazilgan yuzadan hosil bo`ladi. 

 

Gorizantal  yuza      -  yer  yuzasiga  paralel  bo‘lib,  tanani  biri  ikkinchisi    ustiga  joylashgan 

qismlarga bo‘ladi. 

 

Median yuza   -  o‘rta yuza – tanani simmetrik o‘ng va chap ismga bo‘ladi. 

 

Sigittal yuza - o‘rta yuzaga parallel bo‘ladi. 

 

Frontal yuza -  peshana yuzasiga parallel bo‘lib, tanani biri ikkinchisi oldida joylashgan 

qismlarga bo‘ladi. Bu yuza sigittal va gorizantal yuzalarga tik bo‘ladi. 

 

Bu yuzalardan tashqari, boshqa bir qancha terminlar щam ishlatiladi. 

 

Medial (medialis) - o‘rta yuzaga yaqin. 

 

Lateral (lateralis) – yon o‘rta yuzadan chetroqda. 

 

Kranial (cranialis) – kalla suyagiga xos, boshga yaqin.  

 

Kaudal (caudalis) – dumga xos , gavdaning dum tomoniga yaqin. 

 

Ventral (ventral) – oldinga, qorin yuzasiga qaragan. 

 

 Dorzal (dorsalis) – orkaga xos, orqa, yelka tomonga qaragan. 

 

 Proksimal   (proximalis) – Gavdaga yaqin. 

 

Distal (distalis) – Gavdadan uzoqda. 

 

Oldinga – anterior. 

 

Orqa – posterior. 

---

10 

 

 

Yuqorigi – superior. 

 

Pastgi – inferior. 

 

Tashqi – externus. 

 

Ichki  -    internus. 

 

O‘ng – dehter. 

 

Chap – sinister. 

 

Chuqur – profundus. 

Yuza -  superficialis.