1 ma’ruza. Kirish. Fаnning mаqsаdi vа mахsulоt sifаtini оshirishdаgi

 

O’zaro almashinuvchanlik asoslari: 

– o’zaro  almashinuvchanlik,  joizliklar  va  o’tqazishlar  to’g’risida  asosiy 

tushunchalar; 

---

– detallar  sirtlari  shakli  hamda  joylashuvi  og’ishini  va  g’adir-budirliklarni  

me‘yorlash; 

– xillashtirilgan  (tsilindrsimon,  konussimon,  rezbali,  shponkali,  shlitsali) 

birikmalar va tishli uzatmalarning o’zaro almashinuvchanligini ta‘minlash va ularni 

nazorat qilish usullari; 

– o’lchamlar zanjirlarini hisoblash. 

Mashinasozlikda  o’zaro  almashinuvchanlik  deb,  buyumlarni  shunday 

loyihalash va ishlab chiqarish printsipi tushuniladiki, bunda erkin, ya‘ni muayyan 

mashinani ko’zda tutmasdan tayyorlangan detallarni tanlamasdan maxsus to’g’rilab 

turmasdan yoki qo’shimcha ishlov bermasdan tegishli mashinani uzellari yigilganda 

mashinaning  unga  qo’ygan  talablariga  muvofiq  ishlashi  ta‘minlanadi.  Erkin 

tayyorlangan degan iboradan detallarni turli vaqtlarda, turli joylarda ishlab chiqarish 

tushuniladi.  Masalan,  biror  uzelning  detalini  bir  shaharda,  boshqasi  esa  butunlay 

boshqa  joyda  ishlab  chiqarilgan  bo’lishi,  uzelni  yig’ish  esa  uchinchi  shaharda 

bajarilishi mumkin.