1-маъруза. Кириш. Фан мақсади, вазифаси ва долзарблиги

Маълумотлар узатиш тармоқлари. “Ўзбектелеком” АК хозирда маълумотларни узатиш бўйича кенг спектрли хизматларни, Интернет хизматларини тақдим этмоқда ва Республикада хусусий ва ягона рақамли транспорт тармоққа эгадир. 1997-1999 йиллар қурилган рақамли магистрал телекоммуникация тармоғи Тошкент, Нукус шаҳарлари ва Республика вилоят марказлари орасида юқори тезликли маълумотлар узатиш каналларини (64 кБит/сек дан 2048 кБит/сек гача) ташкил этишга имконият берди. Қувватли транспорт тармоғининг мавжудлиги, бирламчи ва иккиламчи тармоқларга эгалик “Ўзбектелеком” АКга фойдаланувчилар кенг оммасига маълумотлар узатиш тармоғининг хизматларини, Интернет ва унинг иловалари бўйича хизмат кўрсатишга имконият берди.
Маълумотлар узатиш тармоқлари хизматларини ривожлантириш кетма-кетлигини қуйидагича тавсифлаш мумкин:

• 
  провайдерлар тармоқларини яратиш бўйича хизматлар;
  
• 
  глобал Интенет тармоғи билан боғланиш хизматлари;
  
• 
  амалий (электрон тижорат, телемедицина, телемаркетинг) хизматлар;
  
• 
  жамоа (реклама, маълумотнома, дастурий махсулотлар, бизнес, ўйинлар ва бошқалар) хизматлари;
  
• 
  молиявий хизматлар;
  
• 
  тармоқ бўйича электрон савдо хизматлари.
  

Маълумотлар узатиш воситаларининг ва хар хил турлардаги тармоқларда товуш трафиги ва видеоларни қайта ўзгартириш форматлари технологияларининг бундан буён ривожлантирилиши тақдим этилаётган хизматлар турларини (перечень), жумладан Интернет хизматларини сезиларли оширишга имконият туғдирди.
Хозирги вақтда маълумотлар узатиш тармоғини, “UzNet” ва “ТШТТ” филиаллар тармоқлари билан биргаликда, ривожлантириш ва кенгайтириш бўйича сезиларли ишлар олиб борилмоқда.
“UzNet” филиали томонидан тузилган маълумотлар узатиш тармоғи ҳамма вилоят марказларига ва айрим туман марказларига етказилган ва тармоқни ҳамма туман марказларига етказиш бўйича ишлар олиб борилмоқда. Бундан ташқари Тошкент шахрида марказий тугунда ташқи канал имкониятини ошириш учун маълумотлар узатиш транспорт тармоғини Е1 дан GE гача кенгайтириш бўйича ишлар олиб борилмоқда. Ахборот алмашинишини ва Интернет тармоққа чиқишни таъминловчи, Республика вазирликлари ва идоралари, бир қатор Республикадаги халқаро ташкилотлар ва ваколатхоналар фойдаланувчиларига Веб-хостинг бўйича хизматларни тақдим этувчи идоралараро компьютер тармоғи ўзининг кейинги ривожланишини топмоқда.
Маълумотлар узатиш тармоқлари қўлланган энг янги хизматлар видео конференцияларни ташкил этиш бўйича химатлардир, шунингдек Интернет протоколарни қўллаб Ўзбекистон Республикасининг ҳамма ахолисига IP-телефония хизматларини кўрсатишдир.
Тармоқ самарадорлигини ошириш, хизмат турларини кўпайтириш учун хар хил компаниялар бу борада ўз ечимларини таклиф этмоқдалар. Жумладан ХХР нинг Huawei компанияси тармоқларни ривожлантириш бўйича ўз концепциясини эълон қилишган.