1-маъруза. Кириш. Фан мақсади, вазифаси ва долзарблиги

V5.X (V5.1, V5.2) bayonnomalari

Ilgari kommutatsiya tugunidagi chiqarilgan abonent konsentratorlar va raqamli liniyalar modullari orasidagi interfeyslar xalqaro standartdan o‘tilmas edi. Hozirgi kungacha o‘rnatilgan barcha ATS larda, bu interfeyslar uchun 2 Mbit/s standart raqamli traktlar va ishlab chiqaruvchi kompaniyalar-ning “ichkifirmali” bayonnomalari ishlatiladi. Bu echimning kamchiligi bo‘-lib, operatorlarda chiqarilgan kommutatsiya uskunalarni o‘rnatish bilan ATS hajmini kengaytirishda erkin tanlash bo‘lmaydi. Oxirgi yillarda ki-rish vositalari nomi kengayganligi, shu jumladan WLL simsiz abonent ki-rish uskunalari tarqalganligi sababli, bitta kirish tarmog‘ida har xil ish-lab chiqaruvchi firmalar uskunalarini ishlatishga imkon beruvchi universal interfeys kerakligi ma’lum bo‘ldi.

V5 nomli universal interfeysni ishlab chiqish 1991 yil ETSI (Evropa-ning standartlashtirish instituti) tomonidan boshlangan. Birinchi V5 lar 1993 yilda chiqqan, 1995 yilda esa ITU - T V5.1(konsentratsiyasiz) va V5.2 (konsentratsiyali) tasdiqlab chiqdi. Bayonnomaning milliy qismi har bir davlatning o‘z imkoniyatini hisobga olib aniqlanadi. Ko‘pgina davlatlar imkoniyatida bayonnomaning asosiy vazifasi bo‘lib, PSTN ulanishlarini boshqarish hisoblanadi. Har bir davlatda PSTN Chaqiruvlariga ishlov be-rishga ilgaridan har xil qaralganligi sababli, umumiy xalqaro imkoniyatni yaratishga iloj bo‘lmagan.
V5.1 interfeysi G.964 ITU-T va ETS 300-324-1 standartida, V5.2 interfeysi esa G.965 ITU-T va ETS 300-347-1 standartida aniqlangan. V5.1interfeysi ATS ga 2,048 Mbit/s li raqamli traktga, 30 ta analogli abonent liniyalar va konsentratsiyasiz ISDN ning V - kanallarini ulashga imkon beradi. V5.2 interfeysi 2 Mbit/s (16 traktlargacha) ni guruh traktla-riga mo‘ljallangan va konsentratsiyani qo‘llaydi, masalan, 8:1 koeffi-sienti bilan. Har bir trakt uchun bir nechta kanal signalizatsiya uchun va pa-ket rejimi D – kanalda ko‘zda tutilgan. 10.4-jadvalda V5.2 interfeysi to‘g‘-risida ayrim ma’lumotlar berilgan.
Hozirgi paytda ETSI da keng polosali kirishni tashkil qilish uchun ATM ning ikkita versiyasi VB 5.1 va VB 5.2 interfeyslarini stan-dartlashtirish ishlari olib borilmoqda. V5 interfeysi mavjudligi, ope-ratorga quyidagilarni bajarishga imkon beradi:
-analogli (PSTN) va raqamli (ISDN) terminallarda foydalanuvchilarga xizmat ko‘rsatadi;
-signalizatsiyaning standart bayonnomalarini ishlatish;
-interfeys tavsifini boshqarish, ya’ni TMN (Telemmunications Manege-ment Network – Telekommunikatsiyani ekspluatatsiyasini boshqarish tarmog‘i) mafkurasi bilan garmonizatsiyani ta’minlaydi.
V5 interfeys orqali kirish funksional modelining umumiy ko‘rinishi 11.6-rasmda ko‘rsatilgan.

11.6 - rasm. V5 interfeys orqali kirish funksional moduli

Endi V5 interfeysini testlash masalalarini ko‘rib chiqamiz. Testlash shaxsiy bayonnomani standartga muvofiqligini tekshirishdan tashqari, V5 bayonnomani ishlatish bilan har xil uskunalarining o‘zaro ta’sirini tekshirishga mo‘ljallangan. Muvofiqlik testlari bayonnomali ob’ektlarining to‘g‘ri ishlashini tekshirishni, ya’ni xabar kelish tartibini saqlash, tashqi voqealar ta’siri ostida ob’ektlarni bir holatdan boshqaga o‘tish to‘g‘riligini, majburiy ma’lumot elementlarini kodlashni o‘z ichiga oladi. Muvofiqlik testlari oldindan belgilangan test ssenariyasi bo‘yicha bayonnomani emulyasiya rejimida ishlayotgan tester - bayonnomasiga testdan o‘tuvchi uskunalarni ulash yo‘li bilan bajariladi. O‘zaro hamkorlik testlari Chaqiruvga xizmat qilish jarayonining hammasini va qo‘shimcha xizmatni taqdim etishni qamrab oladi, ya’ni umuman tizimning ishlashini tekshirishni ta’minlaydi. O‘zaro hamkorlik testlari testlanayotgan kirish qurilmalarini tayanch ATS yoki moslik ob’ektini imitatsiya rejimida ishlayotgan bayonnoma-testeriga ulanishda, hamda interfeysni parallel monitoringida va o‘zaro hamkorlik algoritmini verifikatsiyasida o‘tkaziladi (3.7- rasm).