|
7-маъруза
Янги авлод конвергент тармоқлар учун хизмат кўрсатиш сифатини
(QoS) таъминлаш
Режа:
7.1. Хизмат кўрсатиш сифати сохасида терминларни тушунтирувчи
ITU-T модели.
7.2.Оптик IP-тармоқларида хизмат кўрсатиш сифатини таъминлаш хусусиятлари.
7.3. Оптик коммутациялаш технологиялари.
7.4. IP-over-DWDM тармоқларида хизмат кўрсатиш сифати.
. Хизмат кўрсатиш сифати билан боғлиқ бўлган муаммолар
7.1. Хизмат кўрсатиш сифати сохасида терминларни тушунтирувчи
ITU-T модели
Инглиз тилида “Хизмат кўрсатиш сифати” терминига Quality of Service (QoS) эркин сўз бирикмаси мос келади. “Хизмат кўрсатиш сифати” термини телефон тармоқларининг ишлаб туришида турли аспектларнинг тавсифларида қўлланилади.
ITU-T хужжатларида хизмат кўрсатиш сифатига тегишли бўлган терминлар Е.800 тавсияси билан аниқланади. Бу тавсияда QoS кўрсаткичлари, хизмат кўрсатиш характеристикаларининг биргаликда пайдо бўлиши каби қаралади. Қуйидаги 7.1 расмда хизмат кўрсатиш сифати компонентларини ва уларнинг ўзаро алоқасини аниқловчи модел кўрсатилган.
Кутиладиган хизмат кўрсатиш сатхи қуйидаги характеристикалар билан баҳоланади:
Хизмат кўрсатишни қўллаб-қувватлаш (service support);
Хизмат кўрсатишнинг қулайлиги (service operability);
Хизмат кўрсатишни тақдим этиш (serveability);
Хизмат кўрсатиш хавфсизлиги (service security).
Хизмат кўрсатишни қўллаб-қувватлаш характеристикаси, оператор хизматини тақдим этиш қобилиятини ва унинг қобилиятлилигини қўллашни акс этдиради. Ўз навбатида хизмат кўрсатишни тақдим этиш характеристикаси қуйидаги учта гурухга бўлинади:
Хизматларга уланиш (service accessibility);
Хизмат кўрсатиш мўътадиллиги (service retainability);
Хизмат кўрсатишнинг тўлиқлиги (service integrity).
Хизматларга уланиш характеристикаси, фойдаланувчи талаблари бўйича уларни олиш имконини ва сўралган вақт интервалида ёмонлашиши сезмайдиган равишда хизмат кўрсатишни давом эттиришни баҳолайди.
Хизмат кўрсатиш мўътадиллигининг характеристикаси, сўралган вақт интервали давомида берилган атрибутлар билан, олинган хизматлардан фойдаланиш имконини аниқлайди.
Рис. 7.1-расм. Хизмат кўрсатиш сифати сохасида терминларни тушунтирувчи ITU-T модели
Хизмат кўрсатишнинг тўлиқлик характеристикаси, кўрсатиладиган хизматлар тўлалигича, ёмонлашмасдан амалга ошади.
Хизмат кўрсатиш хавфсизлиги характеристикаси, телекоммуникация тармоқларининг қуйидаги ишлаш аспектлари билан боғлиқ: рухсат этилмаган мониторинг, ғирромликни қўллаш, бузуқ ниятлилик туфайли шикастланиш, нотўғри қўллаш, инсон хатолиги, тасодифий фалокатлар.
Юқорида қайд қилинган барча хизмат кўрсатиш характеристикалари тармоқнинг ишлаш сифатига, шунингдек функционал имкониятларига боғлиқ. Мос келувчи боғланишлар 6.1 расмнинг пастида пунктир линиялар билан белгиланган.
Платаларнинг устама характеристикаси (charging performance), алоқа тури, белгиланган пункт, суткадаги вақт ва уланишнинг давомийлиги нуқтаи назаридан коррекцияланган устама платалар эҳтимоллиги орқали аниқланади.
Трафикга хизмат кўрсатиш характеристикаси (trafficability performance), маълум бир параметрга эга бўлган трафикга хизмат кўрсатувчи техник воситаларнинг қобилиятини аниқлайди. Бу характеристика учта катта гурухга бўлинган.
Биринчи гурух учун терминлар, “Ресурслар ва қурилмалар” деб аталади ва улар ҳали аниқланмаган. Умуман олганда режалаштириш характеристикалари учун таъриф (planning performance), хизматларни тақдим этиш (provisioning performance) ва маъмурий бошқариш яқин вақтларда ишлаб чиқилади.
Иккинчи гурух, функционал ишончлилик (dependability) деб аталади. Бу йиғма термин, асосий таъсир қилувчи факторларни инобатга олган ҳолда ишга қобилиятлилик характеристикасида кўрсатилади ва тўртта муҳим характеристика ажратилади:
тайёрлик (availability) – берилган вақт лаҳзасида ёки ҳар қандай берилган вақт интервали лаҳзасида техник воситаларни талаб қилинган функцияни бажариш қобилияти (агар зарур бўлса мос келувчи ташқи ресурсларни қўллаган ҳолда);
ишончлилик (reliability) – маълум бир шароитда, белгиланган вақт интервали давомида техник воситаларни талаб қилинган функцияни бажариш қобилияти;
қайта тикланувчанлик (maintainability) – ўрнатилган шароитда техник воситаларни қўллашда худди шундай ҳолатда тикланишини қўллаб қувватлаш, шунингдек, белгиланган процедура ва ресурсларни қўллаш ёрдамида талаб қилинган функцияни бажариши мумкин бўлган техник хизмат кўрсатиш қобилияти тушунилади;
техник хизмат кўрсатишни қўллаб қувватлаш (maintenance support) – техник хизмат кўрсатишни белгиланган қоидаларида, талаб бўйича маълум бир техник воситаларни ишга қобилиятлилигини таъминлаш учун зарур бўлган ресурсларни қўллаш имконини берувчи эксплуатацион компанияларнинг қобилияти тушунилади.
Учунчи гурухга, сигналларни узатиш характеристикалари (transmission performance) киради. Улар, ишга қобилиятли ҳолатда бўлган алоқа тизими орқали узатилган, қайта тикланган сигналнинг сатхи каби аниқланади.
ITU-T Е.800 тавсиясида тарқалиш муҳитининг характеристикалари (propagation performance) ажратилган. Улар, шу жараённи сунъий бошқаришсиз, белгиланган уланиш билан сигналларни ўтишини таъминловчи шу муҳит қобилияти билан аниқланади.
Бугунги кунда кенг тарқалган яна бир фикр мавжуд, бугунги КК ва ПК тармоқлари IP- инфраструктурасига асосланган тармоқларга аста секинлик билан бирлашмоқда. Бундай тармоқлар ТУФ трафиклари каби одатдаги Internet трафикларини ҳам ташийди. Конвергенциянинг бундай сценарийси, технологияларни бирлаштириш орқали таннархнинг камайиши олиб келгани каби янги хизматларни яратиш орқали индустриянинг ривожланиши билан ёқимли. Лекин амалда конвергенция жуда секин кетмоқда. Техник нуқтаи назардан энг қийини хизмат кўрсатиш (QoS)ни таъминлаш сифати муаммолари билан боғлиқ.
Одатдаги IP тармоқлари, фойдаланувчиларга тақдим этилдиган тармоқ ресурсларининг мумкин бўлган ҳаққоний улушини сифатли “энг яхши уриниш” (best effort)ни қўллайди. Лекин буларни ишлаб чиқариш сатхида бажарилиши кафолатланмайди.
best effort принципи нореал вақт масштабида (электрон почта, файлларни узатиш) иловаларни қўллаб қувватлаш учун етарли даражада самарали ва вақтнинг реал масштабига яқин бўлган иловалар (аудио/видео эшиттириш, Webни кўриш) учун кенгайтирилди. Бироқ фойдаланувчилардан кутиладиган интерактив овозли телефония ва реал вақтнинг бошқа иловаларни сифатини таъминлаш кам эхтимоллидир, ўтказиш қобилиятини чегаралаш пакетларни йўқолишига ёки ушланиб қолиш катталигини жиддий равишда ошишига олиб келади.
Келажакда, IP-тармоқларига асосланган конвергенциянинг тўлиқ фойдали самарадорлиги қўллаш учун, IP (VoIP)дан юқори бўлган овозга эга бўлган кўп ва турли туман фойдаланувчи иловалари учун QoSни дифференциаллашни ишончли таъминлаш қобилиятига эга бўлган ресурсларни янги тақсимлаш принципини қўллаш керак.
QoSни бошидан охиригача IP учун ҳал қилиш, қўлланилиши мумкин бўлган IP/ТУФ ни мувоффақиятли конвергенциялаш имконини беради, масалан қуйидаги 3 қадамни:
1. IРни ишлаб чиқиш параметрларининг умумий мажмуасига нисбатан тармоқ провайдерлари шартномалари ва QoS талабларини амалга ошириш;
2. Терминал терминал участкасида QoSнинг белгиланган талабларини қўллаб қувватловчи тармоқ механизмларини тарқатиш;
3. Кафолатланган QoS билан IP-потоколлари сўрови бўйича сигнализация протоколларида QoS талабларини жорий қилиш имконини яратиш.
Охирги вақтларда IP тармоқларида, хизмат кўрсатиш сифати (QoS) саволлари, жуда долзарб бўлиб қолди, чунки бундай масалаларнинг ҳал қилиниши келажакдаги XXI аср алоқа тармоқлари билан тўғридан тўғри боғлиқ.
Ўтган бир неча йил давомида IETF ташкилот доирасида, QoS таъминлаш билан боғлиқ бўлган катта ёки кичик даражадаги бир қанча архитектуралар ва механизмлар таклиф қилинди. Анчагина таниқли бўлган ва қўлланилгани IntSerf, DiffSerf, MPLS (GMPLS)лар, шунингдек мажбурий маршрутлаштириш механизми ҳисобланади.
Do'stlaringiz bilan baham: |
