1-ma’ruza: Geografik informatsion tizimlar xaqida umumiy ma’lumotlar

Dasturiy ta’minot
Dasturiy vositalar – GIC va dasturiy xujjatlarni ekspluatatsiya qilishda qo’llaniladigan funktsional imkoniyatlarini amalga oshiruvchi dasturiy vositalarning majmuasi xisoblanadi.
GICning strukturali dasturiy ta’minot bazali va amaliy dasturiy ta’minotni o’z ichiga oladi.
Bazali dasturiy ta’minot quyidagilardan iborat: operatsion tizimlar (OS), dasturiy muxit, tarmoq dasturiy ta’minoti va ma’lumotlar bazasini boshqrish tizimlari. Operatsion tizim elektron xisoblash mashinasi resurslari va ushbu resurslardan foydalanish jarayonlarini boshqarish uchun mo’ljallangan. Xozirgi paytda asosan quyidagi OSlar qo’llanilmoqda: Windows va Unix.
Barcha GIClar ma’lumotlarning ikki tipi bilan ishlaydi – fazoviy va atributiv, binobarin, dasturiy ta’minot bu va boshqa ma’lumotlarni boshqarish tizimlari (MBBT)ni, shuningdek, ma’umotlarni kiritish va chiqarish vositalarini boshqarish modullari, ma’lumotlarni vizuallashtirish tizimlari va fazoviy taxlilni amalga oshiruvchi modullarni o’z ichiga olishi kerak.
Amaliy dasturiy ta’minot aniq predmet soxa uchun ixtisoslashtirilgan masalalarni yechish uchun mo’ljallangan bo’lib, aloxida modullar (ilovalar) va utilitlar (yordamchi vositalar) ko’rinishida tadbiq etiladi.
Axborot ta’minoti
Axborot ta’minoti - axborotlar massivi, kodlashtirish tizimlari va axborotlar klassifikatsiyasi majmuidir. Axborot ta’minoti axborotlarni ko’rinishi, xajmi, joylashuvi va shakli bo’yicha tashkillashtiradi, shuningdek, ma’lumotlar manbalarini baxolash va qidiruvi, ma’lumotlar kiritish usullari, ma’lumotlar bazasini loyixalash, ularning ko’rinishi va meta kuzatilishini ham o’z ichiga oladi. Fazoviy ma’lumotlar GICda saqlanishining asosiy xususiyati – ularning qatlamlarga bo’linishidadir. Elektron xaritalarni xar bir qatlamni boshqarishning egiluvchan mexanizmi mavjud bo’lgan xolda ko’p qatlamli qilib tashkillashtirish oddiy xaritaga nisbatan ko’proq miqdordagi axborotni birlashtirish va aks ettirish imkonini beradi. Fazoning xolati to’g’risidagi ma’umotlar (geografik ma’lumotlar) va ular bilan uzviy bog’liq bo’lgan jadvallardagi ma’lumotlar foydalanuvchilarning o’zlari tomonidan tayyorlanishi yoki sotib olinishi mumkin. Bunday ma’lumotlar almashinuvining amalga oshishi uchun fazoviy ma’lumotlar infrastrukturasi muxim xisoblanadi.
Fazoviy ma’lumotlar infrastrukturasi normativ-xuquqiy xujjatlar, tashkilotlar mexanizmi va fazoviy ma’lumotlar integratsiyasi, shuningdek, ularga turli foydalanuvchilar kirish imkoniyatining mavjudligi bilan belgilanadi. Fazoviy ma’lumotlar infrastrukturasi uch asosiy komponentani o’z ichiga oladi: bazali fazoviy ma’lumotlar, fazoviy ma’lumotlarni standartlashtirish, meta ma’lumotlar bazasi va ma’lumot almashinish mexanizmi.