1 ma’ruza. Gaz ta’minoti tizimlari faniga kirish


Gaz sanoatining rivojlanishi va tarmoq oldida turgan vazifalari



Download 23,27 Kb.
bet2/2
Sana20.03.2022
Hajmi23,27 Kb.
#504096
1   2
Bog'liq
1 ma’ruza. Gaz ta’minoti tizimlari faniga kirish

Gaz sanoatining rivojlanishi va tarmoq oldida turgan vazifalari.
Tabiiy gaz insoniyatga qadim zamonlardan ma’lum bo’lgan. Xitoy, Xindiston, Eron va boshqa mamlakatlarda erdan chiqayotgan gazning alangasiga ilohiy kuch berib, unga qadimgi odamlar sig’inishgan.
Gazdan foydalanish 1609 yildan boshlangan. Bunda ko’mirni koksga aylantirish jarayonida sun’iy gaz hosil qilindi. 18 asr oxirida Angliyada birinchi marta ko’chalarni gaz fonarlari yordamida yoritish boshlandi. SHuning uchun bu gaz yoritish gazi deb atalar edi. Bu gaz ham ko’mirni havosiz xajmda qizdirishdan hosil bo’lgan sun’iy gaz edi. Rossiyada 1835 yilda Peterburgda birinchi sun’iy gaz zavodi ishga tushirildi. 1901 yilda Boku shaxri yaqinidagi Suraxan gaz koni parmalanib, undan tabiiy gaz olina boshlandi.
Tabiiy gazdan foydalanish, asosan 40-50 yillarda kuchaydi. Birinchi magistral gaz quvuri uzunligi 160 km bo’lib, u 1943 yilda qurib bitqazilib natijada Bug’uruslan gaz konidan Samara shaxriga gaz keltirildi. 1946 yilda esa Saratov-Moskva gaz quvuri ishga tushirildi. Uning diametri 300 mm bo’lib uzunligi 843 km edi. SHundan boshlab tabiiy gazdan foydalanish keng ko’lamda olib borildi. O’zbekistonda ham tabiiy gazdan foydalanish 1943 yildan Xojiobod-Andijon gaz quvuri qurilishi bilan boshlandi. Gaz sanoatining rivojlanishida O’zbekistonda ochilgan Gazli va boshqa gaz konlari katta rolь o’ynadi. Bu gaz konlari asosidan 50-60 yillarda katta diametrdagi (700 mm) Buxoro-Samarqand-Toshkent-Frunze-Olma-ota, Buxoro-Ural va O’rta Osiyo-Markaz Magistral gaz quvurlari qurilib ishga tushirildi. Ular O’rta Osiyo Respublikalari, Ural sanoat markazlari, Moskva, Leningrad shaharlarining tabiiy gaz bilan ta’minladilar. Agarda ilgari tabiiy gaz mamlakat yoqilg’i balansida bor yo’g’i 2,3% -ga to’g’ri kelgan bo’lsa, hozirgi davrda 40%-dan oshgan. Hozirgi davrda gaz yordamida 90%-dan ortiq cho’yan va po’lat eritiladi 60%-dan ko’p sement mahsulotlari gaz yordamida ishlab chiqariladi. Gaz boshqa yoqilg’ilarga qaraganda toza, uzoq masofalarga oson uzatiladi, gaz ishlatiladigan hudud ozoda bo’ladi, zaharli moddalar kam bo’ladi; gaz ishlatilish agregatlarining foydali ish koeffisientlari katta bo’ladi. SHuning uchun gazdan foydalanish tobora oshib bormoqda.
O’zbekiston bo’yicha hozirgi davrda 40 mlrd m3 dan ortiq tabiiy gaz qazib olinadi. Asosiy konlar bo’lib Muborak va SHo’rton hisoblanadi. Bulardan tashqari boshqa kichik konlar ham mavjud.

Nazorat savollari


1. Gaz ta’minotining respublikamizdagi o’rni
2. Gazga bo’lgan etiyoj
Download 23,27 Kb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   2




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish