1-маъруза (4 соат)

18-ma`ruza. (2 soat).

KOMP’YUTERNI VIRUSLARDAN HIMOYALASH.

Reja

1. Komp’yuter virusi

2. Diskdagi fayl sistemasini o`zgartiradigan viruslar

3. Ko`rinmas va uzini differentsiallanuvchi viruslar

4. Viruslardan himoyalanishning asosiy vositalari

5. Viruslar bilan ko`rashuvchi antiviruslar programmalar bilan

ishlash.

Komp’yuter virusi — bu maxsus yozilgan programma bo`lib, u

boshqa programmalarga kushilishi (ya`ni uni zararlashi) mumkin,

shuningdek komp’yuterda noma`kul harakatlarni amalga oshirilishi

mumkin. Ichida virus bo`lgan programma «zararlangan» deyiladi.

Mavjud bo`lgan viruslarning ko`pchiligi yadro sistemali fayllarni afzal

ko`radilar, chunki ko`p zamonaviy komp’yuterlarda fayllar sistemasi

bir xil nomlanadi. Masalan, viruslar aksariyat hollarda,

Command.com

fayliga birlashadilar va Dir komandasi bilan boshqa

disk va direktoriyalarga tarkaladilar. Ko`p hollarda sistemaning

zararlanishi kiritish — chiqarish jarayoniga murojaat kilganda ruy

beradi.

Komp’yuter zararlanganda, bir qancha garoyib x;odisalar yuz

beradi:

- ba`zi bir programmalar ishlamaydi yoki yomon ishlay

boshlaydi;

- ekranga boshqa xabarlar yoki simvollar chika boshlaydi;

- komp’yuter ishlashi sekinlashadi;

- bazi bir fayllar buziladi yoki ularning hajmi ortikcha xar xil

yozuvlarni qo`shish hisobiga o`zgaradi, kattalashadi;

- operativ xotiraning bush joyi qisqaradi;

- sistemali disketadan programmalarni yuklash qiyinlashadi yoki

umuman yuklanmaydi va h.k.

Virus bilan quyidagi turdagi fayllar zararlanishi mumkin:

- Bajariluvchi fayllar: SOM va EXE ko`rinishidagi fayllar.

Fayllarni zararlaydigan viruslar fayl viruslari deyiladi. Bajariluvchi

fayllaridagi viruslar, shu fayl tegishli bo`lgan programma ishlaganda

o`z faoliyatini boshlaydi.

---

60

- Operatsiey sistemaning yuklovchisi va qattiq diskning asosiy

yuklovchisi yozuvlari fayllar. Bu sohalarni zararlaydigan viruslar

yuklovchi yoki bu viruslari deyiladi. Bunday viruslar komp’yuter

yuklanishi bilan ishlay boshlaydi va u rezidentlik holatiga o`tadi, ya`ni

doim komp’yuter xotirasida saqlanadi. Tarqalish mexanizmi —

komp’yuterga qo`yiladigan disketalarning yuklovchi yozuvlarini

zararlanishi.